Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի վճռով Հայաստանի Հանրապետությունը պարտավորվում է 30 հազարական եվրո վճարել Մ․ Հովհաննիսյանին և Ս․ Կարապետյանին՝ նրանց որդիների կյանքի իրավունքի խախտման համար։
Հովհաննիսյանի որդին՝ Ռ․Հովհաննիսյանը և Կարապետյանի որդին՝ Ա․Սարգսյանը անցել են պարտադիր զինվորական ծառայության համապատասխանաբար 2009 և 2008 թթ․։ Երկուսն էլ ծառայել են Լեռնային Ղարաբաղի զինված ուժերի 36534 զորամասում։ 2010 թվականի հուլիսի 28-ին, Հովհաննիսյանն ու Սարգսյանը՝ 4 ծառայակիցների հետ հայտնաբերվել են սպանված։
Դեպքի վայրում զննություն իրականացնելիս հայտնաբերվել է հրազենը՝ կալաշնիկով ավտոմատ, որով սպանվել էին զինվորները, այն մահացածներից Կ․Ա․-ի ոտքերի մոտ է եղել։ Հարցաքննվողները փաստել են, որ փոխգնդապետ Վ.Պ.-ն սպանություններից ժամեր առաջ փոխգնդապետ Ս.Գ.-ի հետ գնացել է դիրքեր, որտեղ գտել են հերթապահություն իրականացնող զինծառայողներին քնած։ Շարքային Դ.Հ.-ն հայտնել է, որ լսել է ինչպես է փոխգնդապետ Վ.Պ.-ն վիրավորում, հարվածում Կ․Ա․-ին ու ծառայակից Ա.Ս․-ին։ Այնուհետ Դ․Հ․-ն լսել է ինքնաձիգի լիցքավորման ու անմիջապես հետո հրազենի տևական արձակումների ձայնը:
Քննությունը պարզել է, որ Հուլիսի 28-ին Կ.Ա.-ն իրեն հատկացված «Կալաշնիկով» ավտոմատից կրակել է իր ծառայակիցների ուղղությամբ, ինչի հետևանքով 5 զինծառայողները ակնթարթորեն մահացել են։ Անմիջապես հետո ինքնասպան է եղել Կ․Ա․-ն։ Բժշկական փորձաքննությունները ցույց են տվել, որ բոլոր զինծառայողները օգտագործել են քիչ քանակով ալկոհոլ, իսկ Կ․Ա․-ն եղել է հարբած։
Մինչև զինծառայության անցնելը, 1992-ից Կ․Ա․-ն բնակվել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում։ Այնտեղ բազմաթիվ անգամներ դատապարտվել է բնակարանային գողության, ավտոմեքենայի գողության, ապօրինի հրազենի և թմրանյութերի պահպանման և ուղղիչ հիմնարկից փախչելու համար: 2009-ին ԱՄՆ-ից արտաքսվել է Հայաստանի Հանրապետություն և զորակոչվել բանակ։
2012 թվականի հուլիսի 28-ին քննիչ Մ.Բ.-ն որոշել է կարճել վարույթը այն հիմքով, որ իրավախախտումներ կատարած անձինք, մասնավորապես՝ շարքային Կ.Ա.-ն (երկու և ավելի անձանց սպանություն) և ավագ լեյտենանտ Վ.Տ.-ն (պաշտոնական լիազորությունների չարաշահում) մահացել է։
ՀՔԱՎ-ը՝ ի դեմս ղեկավար, իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցի և կազմակերպության փաստաբան Արայիկ Զալյանի ստանձնել է Հովհաննիսյանի և Կարապետյանի իրավունքների պաշտպանությունը ներպետական ատյաններում, ապա՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում։
Այսօր՝ 17․10․2023-ին ՄԻԵԴ-ը հրապարակել է վճիռը՝ հօգուտ Հովհաննիսյանի և Կարապետյանի։ Ըստ վճռի Հայաստանը խախտել է ՄԻԵԴ 2-րդ հոդվածով երաշխավորված կյանքի իրավունքի նյութաիրավական և դատավարական բաղադրիչները, նաև 13-րդ հոդվածը։ Զինծառայողները չէին սպանվի, եթե զորամասի հրամանատարությունը ուսումնասիրեր Կ․Ա․-ի Միացյալ Նահանգներում գտնվելու ժամանակ նրա կատարած իրավախախտումները, նրա արտաքսումը և զինծառայության զորակոչվելու հանգամանքները, պահպանվեր հրազենը բեռնաթափելու և պահեստավորվելու ընթացակարգը, չկիրառվեին ոչ կանոնադրական, փողոցային մեթոդները։
ՄԻԵԴ-ի վճռով ՀՀ-ն պարտավորվում է վճարել 30 հազարական եվրո Մ․ Հովհաննիսյանի և Ս․ Կարապետյանի որդիների կյանքի իրավունքի խախտման համար։ ՄԻԵԴ վճիռը՝ ԱՅՍՏԵՂ
The European Court of Human Rights obliges the Republic of Armenia to pay EUR 30,000 to M.Hovhannisyan and S.Karapetyan each for violation of their sons’ right to life.
Hovhannisyan’s son R. Hovhannisyan and Karapetyan’s son A. Sargsyan were drafted into the Armenian army in 2009 and 2008 respectively. They were both assigned to military unit no. 36534 of the Nagorno-Karabakh armed forces. On 28 July 2010, Hovhannisyan, Sargsyan and four other servicemen were found killed.
When examining the scene of the incident, Kalashnikov hand-held gun was found, by which the servicemen had been killed. The gun was next to K.A.’s legs. Those interrogated stated that hours before the murder, Lieutenant Colonel V.P. had gone to post with Colonel S.G., where they had discovered the servicemen on duty at the observation post asleep. Private D.H. stated that he had heard how Lieutenant Colonel V.P. insulted and hit K.A. and his co-serviceman A.S.. D.H. then heard the sound of a rifle being loaded, immediately followed by a set of gunfire.
Investigation results state that On 28 July K.A. fired at his co-servicemen with the Kalashnikov hand‑held machine gun assigned to him, as a result of which 5 servicemen died instantly, after which he committed suicide. Forensic medical examination results indicate that all the servicemen had used a small amount of alcohol, while K.A. had been drunk.
Before being drafted to the army, back in 1992 K.A. had left for the United States, where he was convicted of numerous counts of burglary, car theft, possession of illegal firearms and drugs and escaping from a correctional facility. In 2009 K.A. was deported from the United States to the Republic of Armenia and drafted into the army.
On 28 July 2012 investigator M.B. decided to terminate the proceedings on the grounds that the persons who had committed offences, namely Private K.A. (murder of two or more persons) and Senior Lieutenant V.T. (aggravated abuse of authority), had died.
HCA Vanadzor, represented by its Chairperson human rights defender Artur Sakunts and advocate Arayik Zalyan, undertook to protect rights of Hovhannisyan and Karapetyan in domestic instances, and later in the European Court of Human Rights.
Today, on 17․10․2023, the ECHR published its judgment in favor of Hovhannisyan and Karapetyan. According to the judgment, Armenia has violated Article 2 of the Convention under its substantive and procedural limbs, and Article 13 of the Convention. The servicemen would not have been killed if the command of the military unit had examined the circumstances of K.A.’s stay in the United States, the offences committed by him, his deportation from the United States and the circumstances of his conscription for military service, the firearms had been unloaded and stored in accordance with the relevant procedure, non-statutory, street methods had not been used.
The ECHR judgment obliges the RA to pay EUR 30,000 to M. Hovhannisyan and S.Karapetyan each for violation of their sons’ right to life.
Click to read the full judgment.
[:]
