Հայտարարություն Ադրբեջանի կողմից ծավալված ագրեսիայի պայմաններում Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունների գործողությունների վերաբերյալ

2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված ագրեսիան ավարտվեց 2020թ. նոյեմբերի 10-ին Ռուսաստանի միջնորդությամբ ընդունված եռակողմ հայտարարությամբ, որով նախատեսվում էին իրականացնել մի շարք գործողություններ՝ տարածաշրջանում խաղաղություն հաստատելու նպատակով:

 

Վերջին մեկ տարվա ընթացքում, սակայն, Ադրբեջանը ոչ միայն չի կատարել իր ստանձնած պարտավորությունները, մասնավորապես՝ ռազմագերիների և գերեվարված քաղաքացիական անձանց ազատ արձակման հարցով, այլև մեկ տարի շարունակ տարբեր հայտարարություններով ու գործողություններով բացեիբաց ի ցույց է դնում իր ռասիստական, հայատյաց, ռազմատենչ և ագրեսիվ քաղաքականությունը, շարունակում է Արցախում հայ բնակիչների սպանությունները և ապացուցում, որ ոչ միայն շահագրգռված չէ խաղաղություն հաստատելու, այլև ունի Հայաստանի տարածքը գրավելու կոնկրետ նկրտումներ:

 

2021 թվականի մայիսի 12-ից ի վեր Ադրբեջանի զինված ուժերը մուտք են գործել Հայաստանի Հանրապետության տարածք և ծավալում են ռազմական գործողություններ, որոնք վտանգում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների անվտանգությունը, ոտնահարում սահմանամերձ գյուղերի բնակչության իրավունքները և  հղի են իրավիճակի հերթական էսկալացիայի վտանգներով:

 

2021թ. նոյեմբերի 11-ից սկսել է էսկալացիայի հերթական փուլ: Մինչ Հայաստանի իշխանությունները դանդաղում են միջազգային կառույցներին դիմելու և միջազգային չափանիշների հիման վրա սահմանազատման և սահմանանշման գործընթացներ նախաձեռնելու գործում, Ադրբեջանը «սողացող անեքսիայի» միջոցով սկսել է գրավել Հայաստանի սահմանային տարածքի առանձին հատվածներ:

 

Եռակողմ հայտարարությամբ ճանապարհների ապաշրջափակման պարտավորություն ստանձնած Ադրբեջանը 2021թ. մայիսի 15-ից մաքսային և սահմանային անցակետեր է տեղադրել Գորիս-Կապան և Կապան-Ճակատեն ճանապարհի հատվածներում: Ադրբեջանի իշխանությունները հստակորեն իրականացնում են ճանապարհների փաստացի շրջափակման, Հայաստանի բնակավայրերի փաստացի մեկուսացման ու բնակիչների ահաբեկման քաղաքականություն՝ Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում մեկուսացնելով 9 գյուղ (Բարձրավան, Շուռնուխ, Որոտան, Ճակատեն, Սրաշեն, Շիկահող, Ներքին Հանդ, Ծավ, Շիշկերտ)՝ խաթարելով հազարավոր քաղաքացիների, այդ թվում՝ երեխաների բնականոն կյանքը, անվտանգությունը, ֆիզիկական ու հոգեկան առողջությունը, ազատ տեղաշարժը, կրթության, սննդամթերքի և բուժօգնության հասանելիության, եկամուտ վաստակելու իրավունքները: Նշված ճանապարհի արգելափակման հետևանքով ծանրաբեռնվել է Տաթև-Կապան մայրուղին՝ խաթարելով տասնյակ հազարավոր այլ մարդկանց, այդ թվում՝ օտարերկրյա քաղաքացիների  տեղաշարժը և այլ իրավունքները:

 

Ադրբեջանը, փաստացի, հարձակում է գործել Հայաստանի Հանրապետության և նրա քաղաքացիների դեմ՝ առանձին տարածքներ զբաղեցնելու նպատակով, ինչը նույնիսկ չի թաքցվում տվյալ երկրի ղեկավարի կողմից: Ակնհայտ է, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը նպատակահարմար չի համարում միջամտելը, իսկ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) գործընկերները առավել գերադասում են Ադրբեջանի հետ երկկողմ հարաբերությունների պահպանումը ՀԱՊԿ-ի շրջանակում վերցրած իրենց պարտավորությունների կատարումից։

 

Ստեղծված ճակատագրական իրավիճակում Հայաստանի Հանրապետության սահմանների և քաղաքացիների անվտանգության ապահովման անմիջական և առաջնային  պատասխանատուն ՀՀ գործող իշխանություններն են, որոնք պարտավոր են արագ և վճռական  գործել՝ կանխելու ՀՀ քաղաքացիների մարդու իրավունքների խախտումները և նրանց անվտանգության սպառնալիքները:

 

Խաղաղությունը չի կարող լինել միակողմանի գործընթաց: Խաղաղության պահպանման պատրվակով արտաքին ագրեսիայի դեմ Հայաստանի Հանրապետության պետական մարմինների անգործությունը փաստացի հանգեցնում է Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածքի նկատմամբ շարունակական ոտնձգությունների ու ՀՀ քաղաքացիների իրավունքների խախտումների:

 

Պահանջում ենք ՀՀ վարչապետից և ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությունից՝ անհապաղ ձեռնարկել հետևյալ գործողությունները.

 

• Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի տարածքային ամբողջականության խախտման փորձերի և ագրեսիվ գործողությունների մասին ծանուցել ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդին՝ դրանք քննելու և գնահատական տալու նպատակով.

• ծանուցել ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների հանձնաժողովին, որի անդամ է հանդիսանում նաև Հայաստանը, ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարին, ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատարին, Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպությանը, Եվրոպայի խորհրդին, միջազգային այլ համապատասխան կառույցներին և երկկողմ գործընկեր պետություններին՝ այդ կազմակերպություններում և պետություններում Հայաստանի դիվանագիտական ներկայացուցչությունների և Հայաստանում դրանց միջազգային կազմակերպությունների և դիվանագիտական ներկայացուցչությունների  միջոցով տեղեկացնել Ադրբեջանի ագրեսիվ գործողությունների և դրա հետևանքով մարդու իրավունքների շարունակական կոպիտ խախտումների վերաբերյալ.

• վերը նշված բոլոր կառույցներում և միջազգային հնարավոր բոլոր հարթակներում հստակ ներկայացնել ադրբեջանական շարունակական ագրեսիայի և, մասնավորապես, ճանապարհների շրջափակման, անցակետերի տեղադրման և Ադրբեջանի զինված ուժերի՝ Հայաստանի բնակավայրերի հարևանությամբ տեղակայման ու պարբերաբար ներխուժման հետևանքները՝ դադարել, վերջապես, անտեսել հետպատերազմական իրավիճակում մարդու իրավունքների ոտնահարումները և հումանիտար խնդիրները.

• միջազգային համապատասխան բոլոր կառույցներում ակտիվորեն առաջ մղել Հայաստանի և Արցախի շուրջ անվտանգության (ոչ ռազմականացված գոտու) ստեղծման անհրաժեշտության գաղափարը՝ ապահովելու Հայաստանի Հանրապետության սահմանների և սահմանամերձ բնակչության անվտանգությունը՝ մինչև միջազգային իրավունքի հիման վրա և միջազգային կազմակերպությունների, ինչպես օրինակ՝ ԵԱՀԿ-ի  ներգրավմամբ սահմանազատման/սահմանանշման գործընթացի մեկնարկն ու բարեհաջող ավարտը:

 

Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն

Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների ՀԿ

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ

Բաց հասարակության հիմնադրամներ – Հայաստան

Հեռանկարային զարգացման կենտրոն

Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն ՀԿ

Գորիսի մամուլի ակումբ

Ազատ քաղաքացի ՔՆԱԿ ՀԿ

Խաղաղության երկխոսություն

Հանրային լրագրության ակումբ

Ինֆորմացիայի ազատության կետրոն ՀԿ

Հանուն հավասար իրավունքների կրթական կենտրոն ՀԿ

Երեւանի մամուլի ակումբ

Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամ

«Ժողովրդավարություն այսօր» ՀԿ

Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբ

Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոն

Հայաստանի կանանց նախաձեռնություն

The aggression unleashed by Azerbaijan on 27 September 2020 ended on 10 November 2020 by a trilateral declaration through the mediation of Russia, providing for a number of actions in order to establish peace in the region.

 

Over the last year, however, Azerbaijan not only failed to fulfill its obligations, specifically the release of prisoners of war and captured civilians, but has been openly demonstrating its racist, anti-Armenian, militant and aggressive policy by various statements and actions for one year. It continues the killings of the Armenian inhabitants in Artsakh and proves that not only is not interested in establishing peace, but also has specific aspirations to occupy the territory of Armenia.

 

Since 12 May 2021 the Armed Forces of Azerbaijan have entered the territory of the Republic of Armenia and carry out military operations that endanger the security of the citizens of the Republic of Armenia, violate the rights of the population of the border villages and are fraught with the dangers of another escalation of the situation.

 

The next stage of escalation started on 11 November 2021. While the Armenian authorities are slow to turn to international organizations and to initiate delimitation and demarcation processes based on international standards, Azerbaijan has begun to occupy certain parts of Armeniaʼs border area through a “creeping annexation”.

 

Azerbaijan, which committed to unblock the roads under the trilateral declaration, has set up customs and border crossing checkpoints on the sections of Goris-Kapan and Kapan-Chakaten roads since 15 May 2021. The Azerbaijani authorities are clearly pursuing a policy of actual blockade of the roads, actual isolation of Armenian towns and villages and intimidation of residents, by isolating nine villages (Bardzravan, Shurnukh, Vorotan, Chakaten, Srashen, Shikahogh, Nerkin Hand, Tsav and Shishkert) in the sovereign territory of Armenia, disrupting the normal life of thousands of citizens. including children, their safety, physical and mental health, free movement, as well as violating their rights to education, access to food and medical care and the right to earn an income. The blockade of the said roads, the highway Tatev-Kapan has become overloaded, disrupting the movement and other rights of tens of thousands of more people, including foreign nationals.

 

In fact, Azerbaijan has attacked the Republic of Armenia and its citizens in order to occupy certain territories ‒ something which is not even concealed by the leader of that country. Obviously, the Russian Federation does not consider it appropriate to intervene, and the partners of the Collective Security Treaty Organization (CSTO) prefer to maintain bilateral relations with Azerbaijan rather than to fulfill their commitments under the CSTO.

 

In the current fatal situation, the current authorities of the RA are directly and primarily responsible for ensuring the security of the borders and the citizens of the Republic of Armenia: they must act quickly and decisively, to prevent the human rights violations of the RA citizens and the threats to their security.

 

Peace cannot be a one-way process. The inaction of the public agencies of the Republic of Armenia against the foreign aggression under the pretext of maintaining peace actually leads to continued encroachments on the sovereign territory of the Republic of Armenia by Azerbaijan and violations of the rights of the RA citizens.

 

We demand that the RA Prime Minister and the RA Ministry of Foreign Affairs take the following actions immediately:

 

• Notify the UN Security Council about Azerbaijanʼs attempts to violate Armeniaʼs territorial integrity and aggressive actions, in order to investigate and assess such attempts and actions;

• Notify the UN Commission on Human Rights, of which Armenia is a member, the UN Secretary General, the UN High Commissioner for Human Rights, the Organization for Security and Cooperation in Europe, the Council of Europe, other relevant international institutions and bilateral partner states; and inform through the diplomatic representations of Armenia in these organizations and states and the international organizations and diplomatic representations in Armenia about the aggressive actions of Azerbaijan and the consequent continued gross violations of human rights;

• In all the above-mentioned institutions and on all possible international platforms, clearly present the consequences of the continuous Azerbaijani aggression, in particular, the blockade of roads, the setting up of checkpoints, the deployment of Azerbaijani Armed Forces near and regular invasion of Armenian towns and villages and, lastly, stop ignoring the violations of human rights and the humanitarian issues in a post-war situation; and

• Among all relevant international institutions actively promote the idea of ​​the necessity for creating a security (non-militarized) zone around Armenia and Artsakh, in order to ensure the security of the borders of the Republic of Armenia and the population in the border areas, all the way to the start and successful completion of the delimitation/demarcation process based on international law and with the involvement of organizations, such as the OSCE.

 

Transparency International Anti-corruption Center
Protection of Rights Without Borders NGO
Helsinki Citizens’ Assembly – Vanadzor
Open Society Foundations Armenia
Long-term Development Center
Centre for Community Mobilization and Support NGO
Goris Press Club
“Free Citizen” CIST NGO
Peace Dialogue
Public Journalism Club
“Freedom of Information Center” NGO
“Educational Center for Equal Rights” NGO
Yerevan Press Club
Law Development and Protection Foundation
“Democracy Today” NGO
“Asparez” Journalistsʼ Club
Analytical Centre on Globalization and Regional Cooperation
Armenian Women’s Initiative
Committee to Protect Freedom of Expression
“Restart Gyumri Initiatives Center” NGO
Media Initiatives Center

[:]