Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը ահազանգեր է ստանում, որ 44-օրյա պատերազմի մասնակիցների ընտանիքներին դատագենետիկական փորձաքննության արդյունքների վերաբերյալ եզրակացությունները չեն տրամադրվում։ Իրավասու մարմինները բավարարվում են միայն գրավոր կամ բանավոր հայտնելով, որ համընկնում կա, բայց դատագենետիկական եզրակացությունները ընտանիքներին չեն տրամադրում։ Մինչդեռ փորձագիտական եզրակացությունը կազմվում է այն նշանակելու որոշումից 30 օրվա ընթացքում, (ծավալուն փորձաքննությունների և փորձագետների զբաղվածության դեպքում՝ ևս 30 օր), իսկ քրեական գործի շրջանակում տուժողի իրավահաջորդին է տրամադրվում եզրակացությունն ստանալուց 10 օրվա ընթացքում։
44-օրյա պատերազմի մասնակից Արման Մանուչարյանի հայրը որդու վերաբերյալ հարուցված քրեական գործում առկա փորձաքննությունների և կատարված նմուշառումների վերաբերյալ փաստաթղթերը ստանալու հարցով դիմել էր ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակ։ Ավելի քան մեկ տարի քննվող քրեական գործի շրջանակում այս պահանջը նա պարբերաբար ներկայացրել է ՀՀ քննչական կոմիտեի զինվորական քննչական գլխավոր ՀԿԳ քննության վարչություն, բայց տարբեր անհասկանալի պատճառաբանություններով մերժում ստացել։
2021 թ․ նոյեմբերի 9-ին ևս մեկ անգամ այդ հարցով դիմում ներկայացնելուց և սահմանված ժամկետում պատասխան չստանալուց հետո Արշակ Մանուչարյանը ՀՔԱՎ փաստաբան Սամսոն Գալստյանի աջակցությամբ դեկտեմբերի 2-ին բողոք է ներկայացրել ՀՀ գլխավոր դատախազություն՝ հայցվող փաստաթղթերն ստանալու և վարույթն իրականացնող մարմնի անգործության պատճառները պարզելու ու անհրաժեշտության դեպքում պատասխանատվության ենթարկելու հարցով։
ՀՀ զինվորական կենտրոնական դատախազությունը դեկտեմբերի 6-ին բավարարել է բողոքը՝ արձանագրելով, որ վարույթն իրականացնող մարմինը անգործություն է դրսևորել և սահմանափակել է տուժող կողմի իրավունքները։ Չնայած սրան՝ ՀՀ քննչական կոմիտեի զինվորական քննչական գլխավոր ՀԿԳ քննության վարչությունը մինչ օրս շարունակում է այդ անթույլատրելի գործելաոճը և տուժողի իրավահաջորդին չի տրամադրում հայցվող փաստաթղթերը։
ՀՔԱՎ դիմած մեկ այլ ընտանիք 44-օրյա պատերազմի մասնակից որդու հետ վերջին անգամ կապ է հաստատել 2020 թ․ հոկտեմբերի 4-ին։ Նրա ճակատագրի վերաբերյալ որևէ տեղեկություն չունենալով՝ ընտանիքը դիմել է ՀՔԱՎ փաստաբան Անի Չատինյանի աջակցությանը։ Վերջինս 2021 թ․ սեպտեմբերի 14-ին դիմել է ՀՀ քննչական կոմիտե և ՀՀ ԱՆ դատաբժշկական գիտագործնական կենտրոն՝ տեղեկություն ստանալու, թե արդյոք պատերազմին մասնակցած Գ․ Ա․-ի վերաբերյալ քրեական գործ է քննվում, արդյո՞ք ԴՆԹ համընկնում կա և ի՞նչ գործողություններ են կատարվել դրա հիման վրա։ Պատասխան չստանալուց հետո նույն հարցով Քննչական կոմիտե Ա․ Չատինյանը դիմել է դեկտեմբերի 29-ին, կրկին՝ ապարդյուն։
Քննչական կոմիտեն ակնհայտ անգործություն է դրսևորում հասարակության և հատկապես պատերազմին մասնակցած զինծառայողների ընտանիքների համար այսպիսի զգայուն հարցերում՝ տեղեկատվական անորոշության մեջ թողնելով նրանց և չդրսևորելով տարրական հարգանք պատերազմի մասնակիցների ընտանիքների նկատմամբ։ Տպավորություն է, թե Քննչական կոմիտեն չի ընկալում այդ տեղեկությունների պատշաճ ու ժամանակին տրամադրելու կարևորությունը։
Դատագենետիկական փորձաքննության եզրակացությունները հարազատներին գրավոր չտրամադրելը կասկածի տակ է դնում իրականացված փորձաքննության հավաստիությունը, քանի որ անձն իր աչքով չի տեսնում այն եզրակացության ամբողջական տեսքը, որի շրջանակներում համընկնումներ են լինում, հնարավորություն չի ունենում մանրամասն ուսումնասիրելու դրանում տեղ գտած տեղեկությունները և տվյալները, որոնք կվկայեն իրենց հարազատը լինելու մասին։ Վստահությունը նվազում է հատկապես այն դեպքում, երբ լիարժեք չի կատարվում ճանաչման գործողությունը, քանի որ հաճախ ամբողջական մարմին չի ցուցադրվում, մասունքների դեպքում բավականին բարդ է, առանց փաստագրման մասին եզրակացությունը տեսնելու, այլ միայն այդ մասին տեղեկության հիման վրա մասունքն ընդունել և հուղարկավորել՝ հաշվի առնելով նաև այն հանգամանքը, որ մարմնի տարբեր մասունքներ են ճանաչման ներկայացվում, և կան դեպքեր, որ ընտանիքները ներկայացված մասունքների և իրենց հարազատի մարմնի բնութագրերի միջև տարբերություններ են տեսնում։
Արձանագրում ենք, որ փորձաքննություններ չիրականացնելու և ճանաչման գործողությունը ոչ պատշաճ կատարելու գործընթացում արձանագրված խնդիրները խիստ մտահոգիչ են. պետությունն, ի դեմս իր ներկայացուցիչների, պարտավոր է ձեռնարկել համապատասխան քայլեր՝ բարելավելու պատերազմում զոհված անձանց դատագենետիկական փորձաքննությունների և ճանաչման գործընթացը և դրանով վստահություն ձևավորելու նրանց ընտանիքների մոտ։
Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor is receiving alerts that forensic DNA testing results are not provided to families of participants of the 44-day war. Competent bodies inform the relevant persons orally or in written form that there is a DNA matching, but forensic genetic testing results are not provided to families. While, expert conclusion is made within 30 days after appointing it (30 more days in case of voluminous expert examinations and heavy workload of experts), and it is provided to the victim’s legal successor within 10 days after receiving the conclusion in the frame of a criminal case.
44-day war participant Arman Manucharyan’s father applied to HCA Vanadzor, presenting the issue of receiving documents regarding expert examinations and sampling taken in the frame of the criminal case initiated with regard to his son. In the frame of the criminal case investigated for more than a year, he regularly applied to the RA Investigative Committee Military Investigative Department of Investigation into Particularly Important Cases, but was rejected with various incomprehensible arguments.
On November 9, 2021, having once again submitted an application on this issue and not receiving a response in the established timeframe,on December 2, Arshak Manucharyan, with the support of HCA Vanadzor advocate Samson Galstyan, appealed to the RA Prosecutor General’s Office, claiming to receive the requested documents and disclose the cause of inaction of the body conducting proceedings, as well as hold them liable, if necessary.
On December 6, the RA Military Central Prosecutor’s Office upheld the appeal by recording that the body conducting the proceedings manifested inaction and restricted rights of the injured party. Despite this, the RA Investigative Committee Military Investigative Department of Investigation into Particularly Important Cases still continues that inadmissible working style and does not provide the victim’s legal successor with the requested documents.
Another family that applied to HCA Vanadzor last talked to their 44-day war participant son on October 4, 2020. Not having any information about his fate, the family applied to get support from HCA Vanadzor advocate Ani Chatinyan. On September 14, 2021, the advocate applied to the RA Investigative Committee and the RA MoJ Scientific-Practical Center of Forensic Medicine, requesting information whether a criminal case was being investigated with regard to the war participant G.A., whether there was a DNA match and what actions had been taken based on that. Not receiving any response, on December 29, A. Chatinyan applied to the Investigative Committee, again in vain.
The Investigative Committee obviously manifests inaction in terms of issues sensitive for the public and particularly, families of servicemen who participated in the war, leaving them in informative uncertainty and not expressing basic respect for war participants’ families. There is an impression that the Investigative Committee does not perceive the importance of timely and proper provision of this information.
Not providing relatives with forensic DNA testing conclusions in written form calls into question the credibility of implemented testing, as the relevant person does not personally see the full conclusion (which shows matches), and does not have an opportunity to examine the information and data therein evidencing that he is their relative. Confidence reduces particularly when the action of identifying the person is not implemented fully, as often the whole body is not shown; and it is difficult to accept and bury parts of body without seeing the conclusion of fact recording, only based on that information, especially taking into account that various parts of body are presented for identification, and in certain cases, relatives identify differences between description of their relative’s body and the presented body part.
We record that issues identified in non-implementation of examinations and improper implementation of recognition are worrisome. The state, represented by the relevant authorities, must take steps to improve the process of forensic genetic testing and identification of persons killed during the war, and thus build confidence for their families.
[:]
