Չնայած հաշմանդամությունը ծագում է առողջական խնդիրներից, այն դրսևորվում է շրջակա միջավայրի, նաև հասարակության վերաբերմունքի հետ փոխհարաբերության արդյունքում, երբ խոչընդոտվում է մյուսների հետ հավասար հիմունքներով հասարակական կյանքին լիարժեք ու արդյունավետ մասնակցությունը:
Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին ՄԱԿ-ի կոնվենցիայով և «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին» ՀՀ օրենքով՝ Հայաստանի Հանրապետությունը ստանձնել է մի շարք պարտավորություններ, որոնք վերաբերում են շենքերի, շինությունների համընդհանուր դիզայնի, հանրային տրանսպորտի մատչելիության ապահովմանը, ներառական կրթությանը, ապաինստիտուցիոնալացմանը, զբաղվածության ապահովմանը, անձնական օգնականի ինստիտուտի ներդրմանը և խելամիտ հարմարեցումներին։ Պետությունը հանձն է առնում ապահովելու ընդհանուր մատչելիությունից մինչև կոնկրետ անձի իրավունքների ապահովման համար խելամիտ հարմարեցումների տրամադրումը: Այս հանձնառությունը կյանքի կոչելու նպատակով պետությունը ներդրել է խրախուսանքի և պատասխանատվության համակարգ։
Խելամիտ հարմարեցման օրինակներ են․
-
Իրեր բարձրացնելու, իրերին հասնելու, իրերը հրելու և քաշելու տեխնոլոգիաների կիրառում կամ իրերի դասավորում այնպես, որ դրանց համար պահանջվի նվազագույն ֆիզիկական ջանք
-
Աշխատանքի վերակազմակերպման միջոցով որոշակի պարտականությունների վերաբաշխում աշխատողների միջև
-
Պարբերական հանգստի դադարների հնարավորություն՝ տեղից վեր կենալու և շարժվելու համար
-
Ընդմիջման փոփոխված գրաֆիկ՝ անհրաժեշտության դեպքում ոտքերի համար ձգման վարժություններ անելու համար
-
Հիշեցնող ծրագրերի օգտագործում՝ տեղից վեր կենալու և շարժվելու համար
-
Շարժական (և՛ կանգնած, և՛ նստած աշխատելու համար) աշխատասեղանի առկայություն
-
Էրգոնոմիկ, կարգավորվող գրասենյակային աթոռ
-
Սանհանգույցում կամ միջանցքներում հավելյալ բռնակների տեղադրում
-
Տնից աշխատելու հնարավորություն, որի դեպքում աշխատողը կարող է պառկել, շարժվել ազատորեն։
Ավելին խելամիտ հարմարեցումների մասին ԱՅՍՏԵՂ։
