2018 թվականին Լոռու մարզի Սպիտակ քաղաքի բնակիչ Սոնյա Սարգսյանի որդու և ոստիկանների միջև միջադեպ է տեղի ունենում: Արդյունքում՝ հարուցվում քրեական գործ և նրա որդուն կալանավորում են՝ 2 տարի 6 ամսով: Սոնյա Սարգսյանի խոսքերով՝ որդին ունի հոգեկան խնդիրներ, 2 անգամ ինքնասպանության փորձ է կատարել և այդ հիմքով ազատվել զինծառայությունից: Անհանգստանալով, որ կալանքի վայրում ևս որդին հնարավոր է կյանքի նկատմամբ ոտնձգություններ կատարի, գործը վերանայելու նպատակով 2020 թ. մարտի 24-ին, անտեսելով արտակարգ դրության ռեժիմն ու հայտարարված կարանտինը, Սոնյա Սարգսյանը ճարահատյալ գնում է ՀՀ գլխավոր դատախազություն: Տիկին Սոնյան ասում է, որ բազմիցս դիմել է Լոռու մարզի նախկին դատախազին, ով մերժել է՝ ասելով, որ այդ հարցով իրեն այլևս չդիմի: Նա մերժում է ստացել նաև ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի կողմից:
«Դատախազությունում ասեցի՝ կամ նամակներիս պատասխաններն ուղարկե՛ք, կամ էլ իմ նամակը վերցրե՛ք: Մոտեցան 2-3 ոստիկան ու մի կին, հարցրին՝ որտեղի՞ց եք, ասեցի՝ Սպիտակ քաղաքից: Ասեցին՝ պատվերով համերգ ա՞, որ եկել եք, գնացե՛ք, հետո կգա՛ք»:
Հուսահատված կինը, տեսնելով, որ անտեսված է բոլոր ատյանների կողմից, դատախազության մոտ ինքնահրկիզման փորձ է կատարում: Դատախազության աշխատակիցները վիրավորանքներ են հասցնում 57-ամյա կնոջը, նրա նկատմամբ կիրառում ֆիզիկական ուժ, ապա ոստիկանություն կանչում։ Ֆիզիկական և հոգեբանական բռնությունները տիկին Սոնյայի նկատմամբ շարունակվում են Երևանի Կենտրոնի ոստիկանությունում: Իրավապահ մարմինների կողմից վատ վերաբերմունքի արժանացած Սոնյա Սարգսյանի խնդրին արդեն անդրադարձել էինք մեր նախորդ հրապարակման մեջ :
«Ինձ փակել էին մի սենյակում՝ առանց որևէ բացատրության: Իրենք իրենց համար հեռախոսով խոսում էին, կամպյուտրներով խաղ էին խաղում, սոված-ծարավ ոստիկանությունում մնացել եմ 7 ժամից ավելի: Ոստիկաններից մեկին ասեցի՝ դուք իրավունք ունե՞ք 3 ժամից ավելի ինձ ստեղ պահեք, ես ի՞նչ հանցանք եմ գործել, որ ինձ սահմանափակել եք էս սենյակում: Ասեց՝ արի քեզ տանեմ մի ուրիշ ոստիկանի մոտ: 3-րդ հարկից հանում էին 4-րդ հարկ, 4-րդ հարկից իջացնում 3-րդ հարկ: Մի ուրիշ ոստիկանի հարցրի՝ ի՞նչ իրավունքով եք ինձ այստեղ պահում, ասեց՝ ես ոստիկան եմ, ինչ ուզենամ, կանեմ: Ուզենամ՝ էսօր կպահեմ քեզ ստեղ»,-հիշում է տիկին Սոնյան:
Կնոջ խոսքերով՝ այս ամենը հնարավոր է ապացուցել, քանի որ ոստիկանության տեսախցիկներն արձանագրել են ամեն ինչ:
Շուրջ 8 ժամ հարկադրաբար պահելուց հետո, ոստիկանները տիկին Սոնյային խաբել են՝ թե դատախազությունը գրություն կուղարկի իր գործով: Այնուհետև եկել է կապույտ համազգեստով 2 անձ՝ առանց որևէ նույնականացման նշանների, առանց ներկայանալու՝ ովքեր են և հետաքրքրվել, թե ինչու՞ է տիկին Սոնյան նեղացել ոստիկաններից: Նա դարձյալ դժգոհել է, թե ի՞նչ հիմքով են ոստիկանները մի քանի ժամ շարունակ ապօրինի իրեն պահել ոստիկանությունում: «Ինձ ասեցին՝ հմի նենց տեղ կտանենք, որ դու այլևս ետ չես գա»,-պատմում է Սոնյա Սարգսյանը:
Ոստիկանությունից տիկին Սոնյային բռնի ուժով տեղափոխել են «Ավան» հոգեկան առողջության կենտրոն.«Ինձ քարշ տալով, ծեծելով, հրելով 10 ոստիկան՝ 2 բժշկի հետ տարան: Ասին՝ տանում ենք մի հատ բժշկի հետ խոսաս ու ետ գաս: Մարտի 25-ին՝ ժամը 17-ի կողմերն, ինձ տարել են հոգեբուժարան, մի 50 հոգու մեջ՝ տարբեր հոգեկան խնդիրներով մարդկանց ու դուռը վրաս փակել: Ինձ 10 օր ապօրինի պահել են այդտեղ»:
Հոգեբուժարանում սկզբում ագրեսիվ կերպով են վերաբերվել 57-ամյա կնոջը՝ կարծելով որ հոգեկան խնդիրներ ունի: Գլխավոր բժիշկն ու բաժնի վարիչն առաջին 2 օրը դեղեր են տվել՝ իբր նրա վիճակը կայունացնելու նպատակով, հետո տիկին Սոնյան հրաժարվել է դրանք ընդունելուց՝ պատճառաբանելով, որ ինքնազգացողությունը դրանցից վատանում է:
Միջադեպի մասին 2020 թ. մարտի 28-ին Սոնյա Սարգսյանի հարսը՝ Էմմա Մագոյանը ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակ դիմում է ներկայացրել և պատմել ողջ եղելությունը: Գրասենյակին հասցեագրված դիմումում Էմմա Մագոյանը խնդրել է ստանձնել գլխավոր դատախազությունում և ոստիկանությունում բռնության ենթարկված, այնուհետև անհիմն կերպով «Ավան» հոգեբուժարանում հայտնված ու 10 օր պահված սկեսրոջ՝ Ս. Սարգսյանի խախտված իրավունքների պաշտպանությունը։
Հետամուտ լինելով քաղաքացու դիմումին, հիմք ընդունելով ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 178, 180, 181, 182-րդ հոդվածներով սահմանված դրույթները՝ ՀՔԱՎ գրասենյակը մարտի 31-ին հանցագործության մասին հաղորդում է ներկայացրել ՀՀ գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանին՝ փաստական այս հանգամանքների հիման վրա քրեական գործ հարուցելու պահանջով:
Գլխավոր դատախազից ՀՔԱՎ գրասենյակն ակնկալում է լրիվ, բազմակողմանի և պատշաճ քննության ապահովում՝ հարուցված քրեական գործի շրջանակներում Սոնյա Սարգսյանի նկատմամբ բռնություն կիրառած իրավասու անձանց բացահայտում, ինչպես նաև գործի բոլոր հանգամանքները պարզելու միջոցով՝ մեղավորներին համապատասխան պատասխանատվության ենթարկելուն ուղղված քայլեր:
Նույն օրվա մեկ այլ գրությամբ՝ ուղղված ՀՀ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանին, գրասենյակը պարզաբանումներ է խնդրել նախարարից՝ թե ե՞րբ և ի՞նչ պատճառաբանությամբ են ոստիկանները տիկին Սոնյային տեղափոխել «Ավան» հոգեկան առողջության կենտրոն և ի՞նչ հիմնավորմամբ է նա 10 օր շարունակ հարկադրաբար պահվել այնտեղ։ Բացի սրանից՝ ՀՔԱՎ գրասենյակն առողջապահության նախարարից խնդրել է տրամադրել նաև կնոջը հոգեկան առողջության կենտրոնում պահելու բոլոր իրավական հիմքերն ու նրա գործին վերաբերվող բոլոր փաստաթղթերի պատճենները։
Ապրիլին 3-ին Սոնյա Սարգսյանը դուրս է եկել «Ավան» հոգեկան առողջության կենտրոնից: Երախտագիտություն հայտնելով ՀՔԱՎ գրասենյակի ղեկավարությանն ու ողջ աշխատակազմին՝ ասում է, որ գրասենյակի գործունեությանը քաջատեղյակ էր վաղուց՝ որդու զինծառայությունից ազատվելու հարցում իրավական աջակցության բերումով: Այս անգամ էլ էր համոզված, որ Հելսինկյանն աջակցելու է. «Եթե Հելսինկյան գրասենյակն ինձ ձեռք չմեկներ, ես կալանավորվածի նման էի: Թե բանտում մի կոֆե թույլատրում են, հոգեբուժարանում բացարձակ ոչինչ չէին ընդունում: Շնորհակալ եմ Հելսինկյանի անձնակազմին, որ ինձ օգնեցին, անմիջապես արձագանքեցին: Զանգեցին ընդեղ, իմ հեռախոսին, խոսացել ենք, պատմել եմ: Իրանց շնորհիվ ես 10 օրից դուրս եմ եկել այս նեղ պայմաններից ու վերադարձել Սպիտակ»:
2020 թվականի ապրիլի 1-ի պատասխան գրությամբ գլխավոր դատախազությունը ՀՔԱՎ գրությունն ուղարկել է Հատուկ քննչական ծառայություն՝ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 180-181-րդ հոդվածներով սահմանված կարգով նյութեր նախապատրաստելու և ընթացքը լուծելու համար:
Ինչ վերաբերվում է առողջապահության նախարարին, ապրիլի 7-ին նախարարությունից ՀՔԱՎ գրասենյակին պատասխանել են, որ հայցվող տեղեկությունները չեն կարող տրամադրվել գրասենյակին: Դրանք օրենքով սահմանված կարգով կարող են տրամադրվել իրավապահ մարմիններին՝ հարուցված քրեական գործի շրջանակներում:
In 2018, an incident took place between Lori region Spitak city resident Sonya Sargsyan’s son and policemen. As a result, a criminal case was initiated and her son was arrested for 2 years and 6 months. As Sonya Sargsyan tells, her son has mental problems, he has attemped to commit a suicide twice and was exempted from the military service on these grounds. On March 24, 2020, concerned that her son might make attempts to commit a suicide in the penitentiary institution, as well, seeing no way out and ignoring the state of emergency and the declared quarantine, Sonya Sargsyan went to the RA Prosecutor General’s Office. Mrs. Sonya says that she has applied to the former Prosecutor of Lori region for many times and the former rejected her, telling her not to apply to him with that issue anymore. She was also rejected by the RA Court of Cassation.
“In the Prosecutor’s Office, I told them to either respond to my letters or take my letter. 2-3 policemen and a woman came up and asked where I was from, I told them I was from Spitak city. They said, “This is not a concert organized by your order, leave and come later” ”.
Frustrated and neglected by all the instances, the woman made a self-immolation attempt near the Prosecutor’s Office. Employees of the Prosecutor’s Office insulted and used physical force against the 57-year-old woman and then called the Police. Physical and psychological violence continued in Yerevan city Kentron Police department. In our previous publication we touched upon the issue of Sonya Sargsyan, who had been subjected to ill-treatment by law enforcement bodies.
“I was locked in a room without any explanation. They were talking on the phone and playing computer games, while I was in the Police, hungry and thirsty, for more than 7 hours. I asked one of the policeman if they had the right to hold me there for more than 3 hours, what crime I had committed to be locked in that space. He told me, “Come, I’ll take you to another policeman”. They were taking me to the 4th floor and then back to the 3rd floor. I asked another policeman if they had the right to keep me there, to which he answered, “I’m a policeman, I do what I want. And if I want, I’ll keep you here today” ”, Mrs. Sonya recalls.
The woman claims that all of this can be proved, as the cameras were recording everything.
Having kept Mrs. Sonya for about 8 hours, the policemen lied to her, saying that the Prosecutor’s Office would send a note in the frame of her case. Then, 2 persons in blue uniforms came without any identification and without introducing themselves, and asked why Mrs. Sonya was offended by the Police. Once again, Mrs. Sonya complained as to on what grounds the Police illegally kept her in the Police for hours on end. “They told me they would take me to a place, from where I would never be back”, Sonya Sargsyan says.
Mrs. Sonya was then forcibly transferred from the Police to “Avan” mental health center. “Dragging, beating and pulling me, 10 policemen and 2 doctors took me there. They told me they were taking me to have a conversation with a doctor and that I would then be taken back. On March 25, at around 5 p.m., they took me to the psychiatric hospital and locked me in a room with about 50 persons who had different mental health problems”, Mrs. Sonya tells.
At first, they had an aggressive attitude to the 57-year-old woman, as they thought she had mental health problems. For the first two days, the chief doctor and head of the department gave her pills as if to stabilize her state, then Mrs. Sonya refused to take them, reasoning that she felt bad due to the medicaments.
On March 28, 2020, Sonya Sargsyan’s daughter-in-law Emma Magoyan sent an application to HCA Vanadzor and told all that happened. In the above-mentioned application, Emma Magoyan asked HCA Vanadzor to undertake the protection of her mother-in-law S. Sargsyan’s rights.
Following the citizen’s application, based on the provisions determined by Articles 178, 180, 181, 182 of the RA Criminal Procedure Code, on March 31, HCA Vanadzor made a crime report to the RA Prosecutor General Artur Davtyan, claiming to initiate a criminal case on these factual circumstances.
HCA Vanadzor expects that the Prosecutor General will provide a full, comprehensive and proper investigation into the initiated criminal case in order to discover those who used violence against Sonya Sargsyan, and will take steps to discover the circumstances of the case in order to hold the perpetrators liable .
On the same day, HCA Vanadzor addressed a note to the RA Minister of Health Arsen Torosyan, requesting clarifications as to when and on what grounds the policemen transferred Mrs. Sonya to “Avan” mental health center and on what grounds she was enforced to stay there for 10 days on end. Besides, HCA Vanadzor also asked the Minister of Health to provide all the legal grounds of keeping the woman in the mental health center, as well as copies of all the documents related to her case.
On April 3, Sonya Sargsyan was released from “Avan” mental health center. Expressing her gratitude to the head and staff of HCA Vanadzor, Sonya Sargsyan says that she has been aware of the Organization for a long time, as HCA Vanadzor also provided support for her son to be exempted from the military service. She was convinced that this time HCA Vanadzor would also help, “If HCA Vanadzor didn’t support me, I would still be detained. If I was allowed to have at least a cup of coffee in the prison, nothing was allowed in the psychiatric hospital. I am grateful to HCA Vanadzor staff for immediately responding and helping me. They gave a call on my phone there, I talked to them and told them everything. Due to their support, I was released from those harsh conditions in 10 days and returned to Spitak”.
In a response letter dated April 1, 2020, the Prosecutor General’s Office sent HCA Vanadzor’s letter to the Special Investigation Service to prepare materials and resolve the process in a manner prescribed by Articles 180-181 of the RA Criminal Procedure Code.
In regard to the Minister of Health, on April 7, the Ministry responded to HCA Vanadzor that the information inquired could not be provided to the Organization. In a manner prescribed by law, the information may be provided to the law enforcement bodies in the frame of the initiated criminal cases.
[:]
