Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը «Հասարակական հետազոտությունների առաջատար խումբ» հասարակական կազմակերպության  ներգրավմամբ 2019թ․ մայիսին ՀՀ ողջ տարածքում արդեն 5-րդ անգամ, սկսած 2014 թ․-ից, իրականացրել է սոցիոլոգիական հետազոտություն՝ պարզելու հասարակության դիրքորոշումները միջազգային կառույցների՝ Եվրոպական միության և Եվրասիական տնտեսական միության հանդեպ։

Տարբեր տարիներին իրականացրած հետազոտությունների համեմատության արդյունքում հետաքրքիր փաստեր ենք արձանագրել։

2017 թ․-ի համեմատ՝ 2019-ին նվազել են և Եվրոպական միության, և Եվրասիական տնտեսական միության կողմնակիցների թվերը։ Սակայն եթե ԵՄ-ի կողմնակիցների թիվը նվազել է 3%-ով և դարձել 30%, ապա ԵԱՏՄ-ի կողմնակիցների թիվը նվազել է միանգամից 12%-ով և դարձել 20%։

Ուշագրավ է, որ երկու կառույցներին էլ անդամակցելուն կողմ անձանց թիվը 2017-ի համեմատ 2019-ին աճել է ավելի քան կրկնակի անգամ՝ դառնալով 30%։

2016, 2017 և 2019 թթ․-ի համեմատական տվյալներով ՀՀ նկատմամբ ՌԴ վերաբերմունքի ցուցանիշին զուգահեռ փոփոխվում է նաև ԵԱՏՄ անդամակցության ցանկություն  հայտնողների թիվը։ Որքան բարձր է ՀՀ նկատմամբ ՌԴ վերաբերմունքը բարեկամական համարողների թիվը, այնքան բարձր է ԵԱՏՄ անդամկցության կողմնակիցների թիվը և հակառակը։ Սակայն նույն կապն առկա չէ ԵՄ-ի հարցում․ անկախ ՌԴ-ի վերաբերմունքի մասին կարծիքից՝ հարցվողների մեծամասնությունը հակված է ԵՄ անդամկացությանը։

Հետաքրքիր պատկեր է ստացվել նաև ըստ մարզերի դիրքորոշումների հարցում․ ըստ տարիների համեմատության արդյունքում բոլոր մարզերում ԵԱՏՄ անդամակցության հակվածությունը նվազում է, սակայն ԵՄ-ի դեպքում կրկին պատկերը միանշանակ չէ․ աճի միտում առավել ցայտուն արտահայտված է Երևան քաղաքում, Արագածոտնի, Արարատի, Լոռու և Վայոց Ձորի մարզերում։

Ըստ բնակավայրի տիպի ևս ԵԱՏՄ-ին անդամակցությանը հակված անձանց թիվը նվազման միտում ունի։ ԵՄ-ի հարցում կրկին տարբերվող ցուցանիշներ են․ ԵՄ-ին անդամակցելուն հակված հարցվողների թիվը, ըստ տարիների, աճել է Երևան քաղաքում և գյուղական վայրերում և նվազել մարզային քաղաքներում։

Դիտարկված բոլոր տարիներին ԵՄ-ին անդամակցությանը ավելի շատ հակված են իգական սեռի ներկայացուցիչները։

Եթե նախորդ տարիներին 46 և ավելի տարիքի հարցվողների մեծ մասը հակված էր ԵԱՏՄ-ին անդամակցելուն, ապա 2019-ին այդ տարիքային խմբում գերակշռում են երկու կառույցներին էլ անդամակցելուն հակված անձինք։ ԵԱՏՄ-ին անդամակցելուն հակված անձանց թիվը զգալիորեն նվազել է նաև 36-45 տարեկանների շրջանում։

Ըստ տարիների՝ ԵՄ-ին անդամակցելուն են հակված ավելի շատ տարրական, միջնակարգ, միջին մասնագիտական և բարձրագույն կրթություն ունեցողները։

Եվրամիությանը ՀՀ-ի անդամությանը կողմ են մեծամասամբ 18-45 տարեկան,  իգական սեռի ներկայացուցիչներ, որոնք բնակվում են մայրաքաղաքում, և նրանց ընտանիքի միջին ամսական եկամտի չափը բարձր է 65.001 դրամից: 

ԵԱՏՄ-ին ՀՀ-ի անդամությանը ավելի շատ նախապատվություն են տալիս  61 տարեկանից բարձր, արական սեռի ներկայացուցիչները, որոնք բնակվում են գյուղական բնակավայրերում և նրանց ընտանիքի միջին ամսական եկամտի չափը ցածր է 35.000 դրամից: 

Մեր կարծիքով, ավելի բարձր տարիքային խմբերի ներկայացուցիչները, ապրելով ԽՍՀՄ ժամանակաշրջանում, կողմ են արտահայտվում ԵԱՏՄ-ի ՀՀ-ի անդամությանը, դրանով իսկ արտահայտելով անցյալի վերականգնման իրենց ձգտումները, ընդ որում՝ որքան մեծանում է հարցվողների տարիքը, այնքան ավելի շատ է նրանց թիվը ԵԱՏՄ-ին ՀՀ-ի անդամության կողմնակիցների մեջ:

ԵԱՏՄ-ին ՀՀ-ի անդամության կողմնակիցների հիմնական մասը կազմում են ամենացածր եկամտային խմբին պատկանողները: 

Հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ տեղեկատվության աղբյուրը ևս մեծ ազդեցություն ունի դիրքորոշման վրա։ Հետաքրքիր փոփոխություն է նկատվում իշխանությունների կողմից վերահսկվող աղբյուրից՝ հեռուստատեսությունից, տեղեկատվություն ստացողների կարծիքներում։ Եթե 2017-ին նույն աղբյուրից տեղեկատվություն ստացողներն ավելի շատ հակված էին ԵԱՏՄ-ին, ապա 2019-ին, իշխանության փոփոխությամբ պայմանավորված, այդ խմբի ներկայացուցիչների մեծամասնությունը հակված է 2 կառույցներին էլ անդամակցելուն։ 

Հետաքրքիր է, որ եթե նախորդ տարիներին հստակ կապ կար միգրացիոն տրամադրությունների ու միջազգային կառույցներին անդամակցելուն հակվածության միջև (Եվրամիությանը՝ ՀՀ-ի անդամության կողմնակիցների թվում գերակշռում էին  արտագաղթելու ցանկություն հայտնողները), ապա 2019-ին նման կապ չի բացահայտվել։

Ընդհանուր առմամբ կտրուկ աճել է արտագաղթել չցանկացողների թիվը: Երկրի ապագայի նկատմամբ լավատեսների թիվը ևս աճել է, ինչը, ըստ մեզ, ուղղակի կապված է 2018 թ.-ին Հայաստանում տեղի ունեցած հասարական-քաղաքական իրադարձությունների և այդ իրադարձությունների հասարակական ընկալումների հետ: Լավատեսներն ավելի շատ են ԵՄ անդամակցությունը նախընտրողների մեջ։

Հետազոտության արդյունքներն ավելի մանրամասն ներկայացված են ԱՅՍՏԵՂ