Քրեակատարողական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու օրենքի նախագծի վերաբերյալ ՀՔԱՎ առաջարկները մեծ մասամբ ընդունվել են

ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակը 19.08.2020 – 08.09.2020թթ․ հանրային քննարկման դրված «Հայաստանի Հանրապետության քրեակատարողական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ ներկայացրել է դիրքորոշում։ Նախագիծը առնչվում է դատապարտյալին մեկուսի պահելու և պատժախցի վերաբերյալ օրենսդրական կարգավորումներին։ Լրամշակված նախագիծը 04․03․2022 թվականի  ներկայացվել է ԱԺ։ Կազմակերպությունը ներկայացրել էր հետևյալ առաջարկությունները․

• Նախատեսել անչափահասներին պատժախուց տեղափոխելու արգելք։

• Նախատեսել, որ մեկուսացված դատապարտյալներն ունենան նույն իրավունքները, ինչ մյուս դատապարտյալները՝ միաժամանակ ամրագրելով, որ մենախցում գտնվող դատապարտյալներին յուրաքանչյուր օր պետք է այցելեն բժիշկ և հոգեբան։

• Կրճատել մենախցում դատապարտյալի առանձնացվելու ժամկետի երկարաձգման 6-անգամյա հնարավորությունը՝ ժամկետի երկարաձգում թույլատրելով առավելագույնը 3 անգամ, որին զուգահեռ, համաձայն վերը վկայակոչած դիրքորոշման, անպայմանորեն ապահովել մեկուսացման բացասական հետևանքները մեղմող երաշխիքներ, ընդ որում՝ յուրաքանչյուր երկարաձգման դեպքում՝ ավելի ինտենսիվորեն։

• Նախագծով նախատեսված՝ դատապարտյալի վրա իրեն սպառնացող վտանգը հիմնավորելու պարտականություն դնելն անհամաչափ և անիրագործելի է: Նշված սահմանափակումը խաթարում է դատապարտյալի՝ իր անձնական անվտանգությանն սպառնացող վտանգի դեպքում մենախուց տեղափոխվելու դիմում ներկայացնելու և վերջինիս բավարարումը ստանալու իրավունքը, ուստի՝ առաջարկում ենք հանել։

• Սահմանել, որ անձի անվտանգությանն սպառնացող վտանգ լինելու հիմնավոր կասկածի դեպքում ուղղիչ հիմնարկի ղեկավարությունը ձեռնարկում է միջոցներ՝ կանխելու այդ սպառնալիքները, դրանք առաջացնող պատճառները, այդ թվում նաև՝ սեփական նախաձեռնությամբ անձին մեկուսացնելու վերաբերյալ որոշում է կայացնում։ 

• Ամրագրել, որ քրեակատարողական հիմնարկի պետը դիմումի կապակցությամբ որոշումը կայացնում է անհապաղ։

ՀՔԱՎ-ի առաջարկությունները մեծամասամբ ընդունվել են, մասնավորապես՝ նախատեսվել է անչափահասներին պատժախուց տեղափոխելու արգելք, մենախցում գտնվող դատապարտյալներին յուրաքանչյուր օր բժշկի և հոգեբանի այցելության պահանջ, հանվել է դատապարտյալի վրա իրեն սպառնացող վտանգը հիմնավորելու պարտականությունը, քրեակատարողական հիմնարկի պետի կողմից սեփական նախաձեռնությամբ անձին մեկուսացնելու վերաբերյալ որոշում կայացնելու հնարավորություն, և սահմանվել է, որ վտանգը հայտնաբերելուց հետո քրեակատարողական հիմնարկը անհապաղ, բայց ոչ ուշ, քան երկու ժամվա ընթացքում կայացնում է դատապարտյալին առանձին պահելու մասին պատճառաբանված որոշում։ 

Բացասական է այն հանգամանքը, որ դատապարտյալներին մեկուսի պահելու առավելագույն ժամկետների վերաբերյալ կարգավորումները հանվել են և նախատեսվել է անժամկետ, սակայն պարբերական վերանայման ենթակա մեկուսացման կարգավորում, մինչդեռ ՀՔԱՎ դիրքորոշման մեջ հստակ նշվել էր, որ երկարատև մեկուսացումը խիստ բացասաբար է անդրադառնում դատապարտյալի ֆիզիկական կամ հոգեբանական վիճակի վրա և մեկուսացման առավելագույն ժամկետ անպայմանորեն պետք է նախատեսել։ 

Կազմակերպությունը շարունակելու է հետևողական աշխատանքներ տանել Քրեակատարողական նոր օրենսգրքի նախագծում վերոնշյալ  և այլ առաջարկությունների ներառման հարցում։

HCA Vanadzor has presented its position regarding the Draft Law on “Making amendments and an addendum to the Penitentiary Code of the Republic of Armenia”, put for public discussion for the period of 19.08.2020 – 08.09.2020. The Draft concerns legislative regulations regarding the punishment cell and keeping a convict isolated. The amended draft was shared with the NA on 04․03․2022. The Organization presented the following recommendations:

• Envisage a prohibition of transferring minors to the punishment cell.

   

• Envisage for isolated convicts to have the same rights as other convicts, by enshrining at the same time that a doctor and a psychologist should visit convicts in the punishment cell every day.

   

• Reduce the possibility of 6-time extension of the confinement period of a convict in the isolation cell and allow only 3 extensions of that period; and alongside, according to the aforementioned position, ensure safeguards mitigating negative consequences of isolation, more intensively with every extension.

   

• The convict’s obligation – envisaged by the Draft – to substantiate the danger threatening themselves is disproportionate and impractical. This restriction violates a convict’s right to apply to be transferred to an isolation cell in the event of a threat to his or her safety and have the application satisfied; therefore, we recommend that the obligation be removed.

   

• Establish that in case of a reasonable suspicion of a threat to a person’s safety, management of the correctional institution should take measures to prevent the threats, their causes, and also make a decision – on their own initiative – to isolate the relevant person.

   

• Enshrine that the head of the penitentiary institution should urgently make a decision regarding the application.

   

Most of HCAV recommendations have been accepted, in particular, a prohibition was envisaged for transfer of minors to a punishment cell, a requirement was set for a doctor and a psychologist to visit the convict in the isolation cell daily, the convict’s obligation to substantiate the relevant threat was removed,  the possibility of the head of the penitentiary institution to make a decision to isolate a person on his own initiative was canceled, and it was established that after identifying the danger, the penitentiary institution urgently – and no later than within two hours – makes a reasoned decision to keep the convict separate. 

It is a negative circumstance that the regulations regarding the maximum terms of a convict’s solitary confinement have been removed, and instead, a regulation has been envisaged for indefinite isolation subject to regular review; whereas, HCAV expressly noted in their position that long-term isolation negatively affects a convict’s physical or psychological state, and the maximum terms of isolation must be envisaged.

The Organization will continue its work aimed at inclusion of the aforementioned and other recommendations in the new Draft Penitentiary Code.

[:]