Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակն ուսումնասիրել է ՀՀ քրեական օրենսգրքի նախագիծը և գործող ՀՀ քրեական օրենսգրքի խնդրահարույց դրույթները՝ հաշվի առնելով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքը, ճանաչված միջազգային չափորոշիչներն ու լավագույն միջազգային փորձը։

• Քրեական պատասխանատվության սահմանումը դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի համար

Կազմակերպությունը դրական է գնահատում Նախագծում առկա որոշ մոտեցումներ, որոնք արտացոլում են ՀՀ միջազգային պարտավորությունների կատարումը։ Մասնավորապես՝ խոշտանգման հանցատեսակի համար վաղեմության ժամկետների  վերացումը։ Ձևավորված և ճանաչված իրավական տրամաբանությունն այն է, որ խոշտանգման համար պատասխանատու պաշտոնատար անձը պետք է ենթարկվի քրեական պատասխանատվության և պատժի։  

ՀՔԱՎ գրասենյակի դիրքորոշումը բացասական է այն մոտեցման հանդեպ, որով Նախագծի հեղինակներն անուշադրության են արժանացնում մարդու իրավունքների միջազգային իրավունքում (IHRL) ձևավորված իրավական դիրքորոշումները։ Խոշտանգումների և այլ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի արգելման վերաբերյալ միջազգային ստանդարտները լիարժեք ապահովելու համար խոշտանգումների և այլ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի հարցերով Հատուկ զեկուցողը խստորեն հորդորում է, որ պատասխանատու մարմիններն անհապաղ ձեռնարկեն միջոցներ՝ ուղղված Քրեական օրենսգրքի փոփոխմանը, որպեսզի քրեականացվեն «Խոշտանգումների դեմ կոնվենցիայի» 1-ին և 16-րդ հոդվածներով նախատեսված գործողություններն ամբողջությամբ։  Հիշեցնենք՝ Խոշտանգումների դեմ կոնվենցիայի 16-րդ հոդվածի համաձայն՝ Յուրաքանչյուր մասնակից պետություն պարտավորվում է իր իրավազորության ներքո գտնվող ցանկացած տարածքում կանխել դաժան, անմարդկային և նվաստացնող վերաբերմունքի ու պատժի մյուս ձևերը, որոնք չեն դասվում 1-ին հոդվածում որպես խոշտանգում սահմանվածների շարքին (...):

Կազմակերպությունն առաջարկում է Նախագծով սահմանել քրեական պատասխանատվություն՝ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի համար։

• Ընտրական իրավունքների և ազատությունների դեմ ուղղված հանցագործությունների  որակումը՝ որպես սահմանադրական  կարգի հիմունքների,  ժողովրդավարության  և պետության  անվտանգության դեմ ուղղված հանցագործություններ

Ներպետական և միջազգային նորմերի համաձայն՝ պետությունը պարտավոր է ապահովել և պաշտպանել մարդու հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները։ Ընտրություններն այս առումով ելակետային դեր են կատարում իշխանության ձևավորման և հետագա վերահսկման համար։ Պարբերական և իրական ընտրությունների միջոցով ազատ և արդար կերպով արտահայտված ժողովրդի կամքը բոլոր կառավարությունների իրավասության և լեգիտիմության հիմքն է: 

Ընտրական հանցագործությունների հանրային վտանգավորությունը մեծապես պայմանավորված է այն փաստով, որ ուղղակիորեն կամ ներկայացուցիչների միջոցով պետության կառավարմանը մասնակցելու՝ քաղաքացիների իրավունքների սահմանափակումը կամ զրկումը խոչընդոտում է իրավական ժողովրդավարական պետության ստեղծմանը: Ուսումնասիրության առարկա են դարձել նաև  ընտրական իրավունքների և ազատությունների դեմ ուղղված հանցագործությունները և դրանց պատժատեսակները։ 

Քանի որ ընտրական իրավունքների և ազատությունների դեմ ուղղված հանցագործությունները խախտում են սահմանադրական կարգի ու հիմունքների և պետության անվտանգության ապահովմանն ուղղված հասարակական հարաբերությունները, ՀՔԱՎ գրասենյակի դիրքորոշմամբ՝ ընտրական իրավունքների և ազատությունների դեմ ուղղված հանցագործությունները պետք է որակվեն որպես հանցագործություններ՝  ուղղված  սահմանադրական կարգի հիմունքների, ժողովրդավարության և պետության անվտանգության դեմ։ 

Ելնելով վերոշարադրյալից՝ ՀՔԱՎ գրասենյակն առաջարկում է, ի թիվս այլոց, սահմանել նոր պատժատեսակ՝ ընտրություններում թեկնածու առաջադրվելու իրավունքից զրկելը։

Փաստաթուղթն ամբողջությամբ՝ ԱՅՍՏԵՂ

Հավելված 1

Հավելված 2