Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ

Հանրային քննարկումների ժամանակ որոշ խմբեր պարբերաբար կարծիքներ են հայտնում հասարակական միավորումների օտարերկրյա ֆինանսավորման սահմանափակումներ մտցնելու մասին։ Կարևորելով հարցի շուրջ հանրության պատշաճ իրազեկված լինելու հանգամանքը՝ Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը ներկայացնում է միավորումների ֆինանսավորման վերաբերյալ Վենետիկի հանձնաժողովի զեկույցի հայերեն ոչ պաշտոնական թարգմանությունը։

Հանձնաժողովը Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետություններում հասարակական կազմակերպությունների օտարերկրյա ֆինանսավորման չափորոշիչների ամփոփագիրը կազմել է Եվրոպայի խորհրդի գլխավոր քարտուղար Թորբյորն Յագլանդի խնդրանքով։

Զեկույցում Հանձնաժողովը կարևոր է համարում տարբերակել միավորումների ֆինանսական ռեսուրսներին վերաբերող «հաշվետվության պարտավորությունները» և «հանրային բացահայտման պարտավորությունները»: «Հաշվետվության պարտավորությունը» ենթադրում է համապատասխան մարմիններին ֆինանսավորման չափի և ծագման մասին տեղեկացնելը: Դրան հակառակ՝ հանրային բացահայտման պարտավորությունը ենթադրում է ֆինանսավորման աղբյուրների (ներպետական կամ արտասահմանից) և դոնորների ինքնության հանրայնացում, օրինակ՝ միավորման կայքէջում, մամուլում կամ պաշտոնական ամսագրում: Հանրային բացահայտման պարտավորության նպատակը ոչ թե պետական մարմիններին, այլ հանրությանը տեղեկացնելն է:

Վենետիկի հանձնաժողովը դիտարկում է արել, որ օտարերկրյա ֆինանսավորման հանրային բացահայտման պարտավորությունները հաճախ օգտագործվում են, որպեսզի օտարերկրյա ֆինանսավորում ստացող միավորումներին ենթարկեն հանրային քննադատման և դժվարացնեն կազմակերպության գործողությունները:

Իր եզրակացություններում Հանձնաժողովը հատուկ ընդգծել է, որ պետությունները պետք է ստեղծեն խթանող միջավայր, որում միավորումները կարող են ծավալել արդյունավետ գործունեություն: Բացի դրանից՝ պետությունները պետք է նաև նպաստեն միավորումների ֆինանսավորման, այդ թվում՝ նաև օտարերկրյա ֆինանսավորման հասանելիությանը, որպեսզի նրանք կարողանան հասնել իրենց նպատակներին:

Հանձնաժողովը շեշտել է, որ միավորումների օտարերկրյա ֆինանսավորման սահմանափակումները կարող են բխել միայն Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայով և Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների միջազգային դաշնագրով սահմանված իրավաչափ նպատակներից։

Հանձնաժողովն անդրադառնում է պետությունների այն արդարացումներին, թե հաշվետվողականությունը կարող է կանխել հանցագործություններ, ինչպիսիք են փողերի լվացումն ու ահաբեկչական գործողությունները, և այս համատեքստում նշում, որ դա համարժեք չէ հետապնդվող նպատակին։ Իսկ հնարավոր անկարգության կանխարգելման իրավաչափ նպատակ կարող է լինել միայն միավորումների կողմից կազմակերպված ֆորմալ լոբբիստական գործողությունների և քաղաքական կուսակցությունների ֆինանսավորման համատեքստում։ Այս տեսանկյունից Հանձնաժողովն անհրաժեշտ է համարում կազմակերպված լոբբինգը քաղհասարակության ջատագովության գործողություններից օրենսդրությամբ տարբերակելը։

«Հանցագործությունների դեմ պայքարում մինչ հաշվետվության նոր և ծանր պարտավորություններ կիրառելը առաջնահերթությունը պետք է տրվի արդեն իսկ գոյություն ունեցող գործիքներին, օրինակ՝ բանկային օրենքներ, հակաահաբեչական օրենսդրություն»։

Հանձնաժողովն անդրադառնում է նաև Ֆինանսավորման հանրային բացահայտման/հաշվետվության պարտավորությունների չկատարման դեպքում պատիժների սահմանմանը, խտրականության բացառմանը, միավորումների իրավական պաշտպանության մեխանիզմներին։

Զեկույցն ամբողջությամբ՝ ԱՅՍՏԵՂ