Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

2018 թ. օգոստոսի 18-ին պաշտոնավարման 100 օրվան նվիրված հանրահավաքի ընթացքում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց անցումային արդարադատության մարմիններ ստեղծելու անհրաժեշտության մասին: Իր խոսքում նա մասնավորապես նշել է. «Ես չափազանց կարևոր եմ համարում, որ մենք, մեր դատական համակարգի այսօրվա վիճակն արձանագրելով, առաջիկայում լուրջ քննարկում ունենանք և որոշում կայացնենք անցումային արդարադատության մարմիններ ստեղծելու վերաբերյալ»:

Այս համատեքստում Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը ներկայացնում է Թունիսի Հանրապետության «Անցումային արդարադատության հաստատման և կազմակերպման մասին» օրգանական օրենքի հայերեն ոչ պաշտոնական թարգմանությունը: Հայերեն թարգմանությունը կատարել է ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակը՝ Անցումային արդարադատության միջազգային կենտրոնի (ICTJ) կողմից կատարված ոչ պաշտոնական թարգմանությունից:

Օրենքում ներկայացված է անցյալում տեղի ունեցած մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների ուղղությամբ «անցումային արդարադատություն» իրականացնելու գործընթացը՝ ավտորիտար համակարգի քայքայման միջոցով ճշմարտության բացահայտումը, պատասխանատվության ենթարկելն ու վնասի հատուցումը, ինստիտուցիոնալ բարեփոխումները անկախ հանձնաժողով ստեղծելու միջոցով:

Անցումային արդարադատությունը, ըստ օրենքի, նշանակում է «անցյալում տեղի ունեցած մարդու իրավունքների խախտումները հասկանալու եւ դրանցով զբաղվելու համար կիրառվող մեխանիզմների եւ մեթոդների ամբողջական գործընթաց՝ բացահայտելով դրանց ճշմարտությունները եւ պատասխանատվության ենթարկելով դրանց համար պատասխանատվություն կրողներին, ապահովելով զոհերին հատուցմամբ և վերականգնելով նրանց իրավունքները՝ ազգային հաշտեցման հասնելու, կոլեկտիվ հիշողությունը պահպանելու եւ փաստաթղթավորելու, նման խախտումների չկրկնվելը եւ ավտորիտար պետությունից ժողովրդավարական համակարգին անցումը երաշխավորելու համար, որը նպաստում է մարդու իրավունքների համակարգի ամրապնդմանը»:

Օրենքը, ի թիվս մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների, նշում է դիտավորյալ սպանությունը,  բռնաբարությունը եւ սեռական բռնության ցանկացած ձեւ, խոշտանգումը, բռնի անհետացումը, մահապատիժն առանց արդար դատավարության երաշխիքների:

Որպես գործընթացի վերջին բաղադրիչ նշվում է հաշտեցումը, սակայն հատուկ ընդգծվում է, որ «հաշտեցումը չի նշանակում խախտումների համար պատասխանատուների անպատժելիություն եւ պատասխանատվության բացակայություն»:

«Ընդհանուր դրույթներ» բաժնում ներկայացվում է Անկախ հանձնաժողովի կազմավորումն ու աշխատանքը:

Օրենքը հնարավորություն է տալիս ծանոթանալու անցումային արդարադատության միջազգային փորձին և հասկանալու նման օրենքի ընդունման անհրաժեշտությանը Հայաստանի Հանրապետությունում ներկա իրավիճակում:

Փաստաթուղթն ամբողջությամբ՝ ԱՅՍՏԵՂ