Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչները նոր իրավիճակում նոր օրակարգի ձևակերպման համար մարզերում ու Երևանում քննարկումներ են անցկացնում։

Ի՞նչ է պետք անել մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների, արդար դատաքննության, արդյունավետ և թափանցիկ կառավարման ամրապնդման ու խտրականության և կոռուպցիայի դեմ պայքարելու համար։ Քաղհասարակության ներկայացուցիչները այս հարցերի քննարկումը հատկապես կարևորում են դեկտեմբերի 9-ին նշանակված արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններից առաջ։

Շիրակի պետական համալսարանում կայացած քննարկմանը իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցը կարևորեց սահմանադրական փոփոխությունների անհրաժեշտությունը, քանի որ գործող Սահմանադրությունը, նրա խոսքով, տանում է «միապետական կառավարման»:

«Սերժ Սարգսյանի կողմից պարտադրված Սահմանադրությունը, ըստ էության, բոլոր մարմինները միանշանակ հանձնեց կառավարության ենթակայության ներքո: Մինչ այդ նախագահական կամ կիսանախագահական կառավարման ժամանակ նախագահին էր ենթարկվում: Փոխեցին այդ կառավարման ձևից պառլամենտական կառավարման ձևի, բայց մոտեցումը, բովանդակությունը մնաց նույնը, այսինքն՝ նախագահից փոխանցեցին վարչապետին», - ասաց Սաքունցը՝ շարունակելով․ - «Եվ սա ինչ ինստիտուտ է կոչվում՝ սա կոչվում է սուպերվարչապետական, որը շատ տարածված է, բայց ես անվանում եմ ավելի շատ միապետական, անունը կապ չունի, թե վարչապետ է, թե նախագահական, միապետական կառավարման համակարգի շարունակություն: Եվ քաղհասարակության կողմից տարբեր մեր հանդիպումների ժամանակ այս խնդիրը մենք ձևակերպում ենք որպես անկյունաքարային և հիմնական խնդիր, որ նոր Ազգային ժողովը պետք է լուծի»:

Իրավապաշտպանի կարծիքով՝ տեղական ինքնակառավարման մարմինների մասով էլ Սահմանադրության մեջ պետք է փոփոխություններ անել, տեղական հանրաքվեների ինստիտուտը կայացնել, և ի վերջո, ըստ Սաքունցի, առանց ապակենտրոնացման ժողովրդավարություն չկա:

«Իմ խորին համոզմամբ՝ ընդհանրապես պետք է տեղական ինքնակառավարումը ամբողջապես անջատված լինի գործադիր իշխանությունից՝ թե՛ օրենսդրորեն, ինստիտուցիոնալ, թե՛ ֆինանսապես նաև: Եվ այստեղ բավական լուրջ պետք է մտածել: Ինչ անել՝ էլի պետք է մտածել: Մենք նոր հեծանիվներ չպետք է հորինենք՝ կան բազմաթիվ մեխանիզմներ: <…> Ժողովրդավարություն առանց ապակենտրոնացման չկա, ժողովրդավարության հիմքը տեղական ինքնակառավարումն է․ կա՞ տեղական ինքնակառավարում՝ կա ժողովրդավարություն, չկա՞՝ ուրեմն ժողովրդավարությունը էդ երկրում բացակայում է», - շեշտեց իրավապաշտպանը և հավելեց․ - «Սա աքսիոմա պետք է լինի անկյունաքարային, որպեսզի մենք կարողանանք մեր հետագա մոտեցումներում, ձևակերպումներում ելնենք: Եթե դա մոռանում ես, նշանակում է՝ մոռանում ես ժողովրդավարության կարևոր ինստիտուտի և երաշխիքների մասին»:

Փաստաբան Վահե Գրիգորյանը խոսեց անցումային արդարադատության մասին: Ասաց՝ հետևում է քարոզարշավին ու արձանագրել է, որ այս ինստիտուտի ներդրման անհրաժեշտության մասին քաղաքական ուժերից մի քանիսն են միայն խոսում։ Իսկ այն, փաստաբանի համոզմամբ, շատ կարևոր ինստիտուտ է և խիստ անհրաժեշտ ներկա պահին կոռուպցիոն բացահայտումների համատեքստում:

«Իրականում անցումային արդարադատությունը կոչված չէ առաջնահերթությամբ կոռուպցիայի հետևանքների վերացմանը, սակայն դրա գործիքակազմը շատ հարուստ է և շատ էֆեկտիվորեն կարող է պայքարել նաև կոռուպցիայի արմատախիլ անելու և առհասարակ հետագայում նման կոռուպցիոն զարգացումները կանխելու նպատակով: Անցումային արդարադատությունը իրականում ունի սահմանափակ, բայց գործուն գործիքակազմ՝ անդրադառնալով կոնկրետ հարցին, առնվազն ստուգելով բարձրաստիճան պետական պաշտոնատար անձանց գույքային դրությունը և նրանցից պարզաբանումներ պահանջելով իրենց ունեցվածքի վերաբերյալ, ընդ որում՝ իրենց վրա թողնելով իրենց ունեցվածքի ձեռքբերման օրինականությունն ապացուցելու պարտականությունը», - ասաց փաստաբանը:

Ամեն դեպքում, ըստ Վահե Գրիգորյանի, անցումային արդարադատությունը բոլոր հարցերի պատասխանը չի տալու․ - «Դա միշտ սելեկտիվ է լինելու, չի տարածվելու բոլոր անցյալի անարդարությունների վրա, նպատակ չի ունենալու դրանք բոլորը լուծել և չի էլ կարող՝ ոչ ռեսուրս կա էդպիսի, ոչ էլ առհասարակ պետությունը կարող է տարիներ շարունակ անցյալով ապրել»:

Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբի ղեկավար Լևոն Բարսեղյանի կարծիքով՝ «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքը հնարավորություն տալիս է վերահսկել պաշտոնյաներին:

Բարսեղյանը չարաշահման բացահայտման տարրական օրինակ բերեց․ - «Այս թեմայով ես շատ սեմինարներ եմ ունենում մարզերում՝ դպրոցականների և ուսանողների հետ հատկապես, և ամեն անգամ էն ամենատարրական հարցն եմ տալիս, էլի՝ «ձեր դպրոցի զուգարանում թուղթ կա՞ կախած»: - «Չէ, զուգարա՛ն չունենք, պարոն Բարսեղյան»: Լուրջ եմ ասում՝ եթե չկա զուգարանում թուղթ կախած, ուրեմն՝ կոռուպցիա է, չի կարող դպրոցի բյուջեն հաստատվել առանց զուգարանի թղթի, վերջացավ»:

Ի դեպ, իրավապաշտպանները հայտնեցին, որ այս քննարկումները իրենց բուհերում հրաժարվել են անցկացնել Գավառի ու Վանաձորի համալսարանները:

azatutyun.am