Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

Հայաստանում ատելության խոսքի դեմ պետք է պայքարել, սակայն դա չպետք է վնասի խոսքի ազատությանը, ինչպես նաև չպետք է ատելության խոսքը քրեականացվի: Lragir.am-ի հետ զրույցում նման դիտարկում է անում իրավապաշտպան  Արթուր Սաքունցը՝ անդրադառնալով Ազգային ժողովում ստեղծված հանձնաժողովին, որը պետք է զբաղվի ատելության խոսքի դեմ պայքարին ուղղված օրենսդրությունը բարելավելով:

Իշխող «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավորներն ընդհուպ առաջարկում են քրեականացնել ատելության խոսքը: Արթուր Սաքունցի խոսքով՝ պետք է դիտարկել ատելության խոսքից դեպի թշնամանքի, բռնության խոսքի սահմանը, ինչը շատ կարևոր է:

«Երբ խոսք է գնում խոսքի ազատության իրավունքի սահմանափակումների մասին, զուգահեռաբար մտահոգություններ են առաջ գալիս, որովհետև դա ամենազգայուն թեմաներից մեկն է, և տարբեր երկրներում երկար տարիներ խոսքի ազատության համար պայքար է մղվում: Այս առումով մտահոգությունները տեղին են: Բայց նաև գիտենք, որ կոնվենցիայով խոսքի ազատության իրավունքը բացարձակ իրավունք չէ և այն կարող է սահմանափակվել, եթե խոսքը վերաբերում է բռնության, պատերազմի, թշնամանքի հրահրմանը»,- ասաց Սաքունցը:

Նրա խոսքով՝ մեր իրականության մեջ խոսքի ազատության անվան տակ ատելության դրսևորումների խնդիր կա: Ատելության խոսքի ծավալները երկրում մեծացել են: Բայց, ըստ իրավապաշտպանի, կոնկրետ խմբերի նկատմամբ ատելությունը մշտապես եղել է, թիրախավորել են կոնկրետ խմբերի՝ կրոնական փոքրամասնություններ, սեռական, էթնիկ փոքրամասնություններ, լրագրողներ: Իսկ քաղաքական բանավեճի մեջ ատելության խոսքը մշտապես է եղել:

«Ես ԱԺ Մարդու իրավունքների հանձնաժողովում այդ քննակմանն ուշադիր հետևեցի, և կարևոր է, որ երբ մենք խոսում ենք խոսքի ազատության իրավունքի մասին, ապա դա ավելի շատ վերաբերում է քաղաքացիներին: Այսինքն՝ պետք է ավելի շատ պաշտպանված լինի քաղաքացին: Պաշտոնատար անձինք, քաղաքական ու հանրային գործիչները միշտ էլ թիրախավորվելու են, դա իրենց ընտրությունն է: Ավելին, նույնիսկ ՄԻԵԴ-ն ունի մի նախադեպային որոշում, որ նույնիսկ ամենասուր քննադատություններին պաշտոնատար անձը պետք է շատ ավելի հանդուրժող մոտենա: Բայց այստեղ կա մի կարևոր հանգմանք, որ անկախ նրանից, թե անձը ինչով է զբաղվում, շատ կարևոր է, թե ատելության խոսքն ինչ հիմքով է կառուցվում: Քաղաքական բանավեճում դա կարող է դրսևորվել, բայց եթե ատելության խոսքը կառուցվում է որևէ հատկանիշով, օրինակ, էթնիկ, կրոնական պատկանելությամբ, սեռական կողմնորոշմամբ և այլն, ապա անկախ նրանից, թե ում է հասցեագրված, ինքնին անթույլատրելի է»,- մանրամասնեց նա՝ հավելելով, որ այստեղ կարևորը ատելության խոսքի կառուցման հիմքն է:

Թե ինչպես պետք է սահմանել այդ նուրբ սահմանը, որպեսզի ատելության խոսքի անվան տակ չվտանգվի խոսքի ազատությունը, և օրենսդրությունը կամայական չուղղվի ոմանց դեմ, Արթուր Սաքունցը նշեց, որ ամեն կոնկրետ դեպքում պետք է դիտարկում անել:

«Այստեղ կա նաև խոսքի մշակույթի գործոնը: Այսինքն՝ քաղաքական մշակույթի հետ կապված հարցեր կան, որոնք որևէ օրենքով չեն կարող կարգավորվել կամ սահմանվել: Խնդիրը կայանում է նրանում,որ ընդհանրապես մարդու իրավունքի, արժանապատվության նկատմամբ հարգանքի մշակույթը կարող է հանդիսանալ երաշխիք՝ տվյալ պետությունում ատելության խոսքի կանխման կամ հաղթահարման համար: Ժողովրդավար ու զարգացած երկրում ատելության խոսքի կարգավորումը որևէ պետական գործչի կողմից կարող է համարվել նրա քաղաքական կարիերայի ավարտը, որովհետև որևէ հատկանիշով խտրական մոտեցման արտահայտությունը համարվում է անհամատեղելի նրա՝ հասարակական դաշտում ներկայանալի լինելու տեսակետից: Այսինքն՝ ատելության խոսքն անթույլատրելի պետք է համարվի հանրային վարքագծի տեսակետից: Եվ այստեղ կարող է մշակվել նաև հայեցակարգ, որը կվերաբերի պետական մարմիններին, պետական ու հասարակական գործիչներին: Այն կարող է ունենալ կրթական, տեղեկատվական բաղադրիչ»,- ասաց նա:

Ըստ Սաքունցի, բոլոր դեպքերում դա պետք է տեղավորվի ոչ թե քրեական արդարադատության տիրույթում, այլ պետք է քաղաքացիական տիրույթում լինի:

«Նույնիսկ զրպարտանքն ու վիրավորանքն այլևս չպետք է համարվի քրեորեն հետապնդելի արարք: Պետությունը չպետք է գնա այդ ճանապարհով, ավելի շատ պետք է գնա կանխման ճանապարհով, որովհետև խտրական մտածելակերպն է ատելության խոսքի հիմք հանդիսանում: Բայց պետք է դիտարկել ատելության խոսքից դեպի թշնամանքի, բռնության խոսքի սահմանը: Պետք է հաշվի առնել, որ ատելության խոսքը կարող է նաև հանգեցնել քրեորեն պատժելի գործողությունների՝ բռնությունների»,- ասաց նա:

Բացի դա, ըստ իրավապաշտպանի, պետք է հակախտրականության օրենք ընդունվի Հայաստանում, որի հիման վրա պետք է գնահատականներ ու ախտորոշումներ տրվեն խտրական վերաբերմունքի դրսևորումներին:

lragir.am