Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

Մեր զրուցակիցն է Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցը

Պարոն Սաքունց, ինչպե՞ս եք գնահատում Ալիևի հայտարարությունը, թե իրենց մոտ գտնվող հայ զինծառայողները ոչ թե ռազմագերիներ են, այլ ահաբեկիչներ: Սրանով Բաքուն այդ գործընթացը արհեստականորեն ձգձգո՞ւմ  է, ընդհուպ որ ընդհանրապես չի հանձնի գերիներին:

Ինձ արդեն ոչ էլ հետաքրքրում է, թե ինչ են ասել Ալիեւը, կամ Էրդողանը, կամ Պուտինը: Ես իրենցից այլ խոսք այլեւս չեմ ակնկալում, քան նման բնույթի հայտարարությունները: Որովհետեւ գտնվում են, այսպես կոչված, հաղթողի հոգեբանության մեջ եւ տարբեր հարցերում ճնշումներ են բանեցնում՝ սկսած սահմանազատումից, մինչեւ ռազմագերիների հետ կապված հարցեր: Առավել մտահոգիչ է ՀՀ իշխանությունների անգործությունը, որովհետեւ Ալիեւի այդ հայտարարությունը հենց հետեւանք է մեր իշխանությունների անգործության: Առաջին հերթին այն, որ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության մեջ հստակ սկզբունքներ, ժամանակացույց չէր արձանագրված ռազմագերիների փոխանակման, զոհվածների, մահացածների փոխանակման աշխատանքների, նաեւ անհետ կորածների մասին տվյալների հավաքագրման, վերադաձնելու վերաբերյալ:

Լավ, ասենք նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ նշված չի եղել իմ նշած խնդիրների լուծման ժամանակացույցը, բայց դա չի նշանակում, որ չպետք է քայլեր կատարվեին առնվազն գոնե Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակներում, կամ միջազգային հանրության հետ, կամ հենց Ադրբեջանի, Թուրքիայի եւ Ռուսաստանի հետ աշխատանքներ տարվեին, որ զուտ այդ մարդասիրական խնդիրները լուծվեին: Հիմա, կարծես թե, այդ ամենը թողնված է ռուսական խաղաղապահներին, որոնք պետք է զբաղվեն հայ գերիների հետ կապված հարցերով: Դրա հետեւանքով կարծես այդ եռակողմ համաձայնագիրը ունի երկու կողմ՝ Ռուսաստան եւ Ադրբեջան, իսկ հայկական կողմը որպես այդպիսին ընդհանրապես գոյություն չունի որպես կողմ, որը կարող է հարցեր բարձրացնել իր քաղաքացիների շահերի պաշտպանության ուղղությամբ:

Տեսակետ կա, որ հայկական կողմը նախքան այս եռակողմ հայտարարությունը ստորագրելը շատ հստակ պետք է դներ գերիների հարցը: Այսինք պետք է կոնկրետ մեխանիզմներ պայմանավորվեին, Ադրբեջանից երաշխիքներ պահանջվեին: Կիսո՞ւմ եք այս մոտեցումը:

Պատերազմական գործողությունների դադարեցման տրամաբանությունը թելադրում է, որ զոհվածների, գերի ընկածների, անհետ կորածների խնդիրները լուծվեն: Այսինքն այնպես չէ, որ պատերազմական գործողություններն ավարտվում են, եւ ամեն ինչ վերջանում է: Հիմա մենք տեսնում ենք, որ ինչ-որ հատվածային աշխատանքներ կատարվում են դիակների հայտանբերման, փոխանակման ուղղությամբ: Որոշ քայլեր կատարվել են նաեւ գերիների ուղղությամբ, անհետ կորածների դեպքում դեռեւս հայտնի չէ, թե ինչ մեխանիզմ է գործում: Բայց խնդիրն այն է, որ այդ եռակողմ հայտարարության բուն տրամաբանությունը թելադրում էր հենց այս հարցերի լուծումը:

Բայց ինձ հետաքրքրում է նաեւ այն, թե ինչպես է հնարավոր, որ մինչեւ հիմա չլինի հստակ ցուցակը, որովհետեւ մարդիկ զորակոչվել են, կամ եթե մարդիկ կամավորագրվել են, նրանց ցուցակները հայտնի են, հիմա պետք էր պարզապես ներկա-բացակա անել եւ դրա միջոցով ցուցակ կազմվեր առնվազն բոլոր այն մարդկանց, որոնց ճակատագրի կամ գտնվելու մասին տեղեկություններ չկան: Հետո այդ ցուցակը պետք կլիներ մաքրել: Այդ ցուցակ կազմելը ՊՆ-ի կողմից մի քանի ժամվա գործ պետք է լիներ: Անվանակոչումով, ներկա-բացակա անելով, իմանալ, թե ով կա, ով չկա, ով է բացակա, ով է ողջ, ով է վիրավոր, ով է գտնվում հոսպիտալներում եւ այլն: Այդ ցուցակից պետք է հանել ժամանակի ընթացքում հայտնաբերվածների անունները, եւ ցուցակը մաքրելով առաջ գնալ: Այդ ցուցակը պետք է դառնար այն մեխանիզմը, որը պետք է դրվեր եռակողմ հայտարարության մեջ որպես կարեւոր մաս: Նմանատիպ ցուցակ կարող էր կազմել նաեւ ադրբեջանական կողմը, բայց դա էլ չկա: Հիմա դուրս է գալիս, որ այն երկու անձինք, որոնք ազատազրկվել էին սպանություն կատարելու համար, նրանք հիմա ռազմագերի՞ էին, որ հանձնվեցին: Եթե մշակված սկզբունք չկա, դու հանձնում ես մարդկանց, որոնք մեղադրվել ու ազատարզկվել էին խաղաղ ժամանակ մարդկանց սպանելու համար, բայց ադրբեջանական կողմն այդ սկզբունքը չի պահպանում:

Շատ տարօրինակ է, թե ինչու մեր իշխանությունը այդ հարցը չի բարձրացնում: Կամ եթե գործում է բոլորին բոլորի հետ փոխանակելու սկզբունքը, հիմա ստացվում է, որ այդ սկզբունքը չի պահպանվում: Այսինքն գործընթացի ընթացքում սկզբունք է փոխվում: Սրանով Ադրբեջանն, իհարկե, լրացուցիչ ճնշում է գործադրում Հայաստանում իրավիճակի վրա, որը շատ հեշտությամբ դառնում է մանիպուլյացիայի կամ ներքաղաքական հարաբերությունների թեմա: Դրա համար թիվ մեկ պատասխանատուն իշխանությունն է, որն իր անգործությամբ նպաստում է նման հնարավորությանը: Այնպես որ, այստեղ ես չեմ կարող Ադրբեջանին մեղադրել այն իմաստով, որ Ադրբեջանի բովանդակությունը՝ հանձինս իր ղեկավարության, վաղուց հայտնի է՝ հակամարդկային, ավտորիտար, հումանիտար խնդիրների վրա թքած ունենալով: Մենք դա բազմիցս տեսել ենք Ռամիլ Սաֆարովին արդարացնելու, ընդհանրապես էթնիկ հիմքով ատելության խոսք, քաղաքականություն որդեգրելու առումներով: Բայց ՀՀ իշխանությունը ոչինչ չի անում՝ ագրեսոր կողմին Թուրքիայի աջակցելու քաղաքականության, ահաբեկիչների ներգրավման, չթույլատրված զենքերի կիրառման, պատերազմական հանցագործությունների, քաղաքացիական ենթակառուցվածքների ոչնչացման ուղղություններով: Սրանք հարցեր են, որոնց ուղղությամբ հայկական կողմը պետք է գործ անի, որպեսզի Ալիեւը նախքան նման հայտարարություն անելը մտածի, որ ինքը վատ վիճակում կարող է հայտնվել: Բայց երբ դու գործ չես անում, նա ուղղակի երես է առնում:

lragir.am