Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ

Սույն հաշվետվությամբ ներկայացվում են 2019 թվականի ընթացքում ՀՀ ԱՆ ՔԿՀներում վերահսկողություն իրականացնող հասարակական դիտորդական խմբի գործունեության հիմնական ուղղությունները, ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական հիմնարկներ ընթացիկ և պլանային այցերի արդյունքում վեր հանված խնդիրներն ու ոլորտում արձանագրված դրական փոփոխությունները:

Մասնավորապես, Խմբի աշխատանքները կրկին կենտրոնացել են համակարգում առավել կարևորություն ունեցող հարցերի շուրջ, ինչպիսիք են՝ ազատազրկված անձանց բժշկական օգնության տրամադրումն ու առողջության պահպանումը, քրեական ենթամշակույթի հիմնախնդիրները ՔԿՀ-ներում, ազատազրկված անձանց ինքնավնասումների և ինքնասպանությունների արատավոր պրակտիկան, դրանց չբացահայտված պատճառներն ու հետևանքները, ՔԿՀ-ների պահման պայմանները, սննդի որակն ու մատակարարման փոփոխությունները, ազատազրկված անձանց վերասոցիալականացման հեռանկարները և այլն: Հարկ է նշել, որ առաջին երեք հարցերի վերաբերյալ Խումբը իրականացրել է առանձին ուսումնասիրություն, որոնք հասանելի են Խմբի կայքում:

2019 թվականին կրկին խնդրահարույց են հանդիսացել ՔԿՀ-ների պահման պայմանները, ինչը, չնայած ձեռնարկված քայլերի և հիմնարկների առանձին հատվածների վերանորոգումների, շարունակում է մնալ խիստ մտահոգիչ՝ ինչպես
ազատազրկված անձանց իրավունքների, այնպես էլ ՔԿՀ աշխատակիցների իրավունքների պաշտպանության տեսանկյունից:

Նմանապես, դեռևս բավարար չէ ազատազրկվածների հետ տարվող սոցիալհոգեբանական աշխատանքներն, ինչը հանգեցնում է մի շարք խնդիրների՝ կրկնահանցագործություն, ինքնավնասումներ,ինքնասպանություն և այլն:

Սրան զուգահեռ, սակայն, պետք է արձանագրել ոլորտում տեղի ունեցած դրական փոփոխությունները նույնպես: Մասնավորապես, ՔԿՀ-ներում 2019 թվականի տարեվերջին փորձարկված մասնավոր ընկերության կողմից սննդի մատակարարման գործընթացը դրական է գնահատվում ինչպես ազատազրկվածների, այնպես էլ Խմբի կողմից:

Նմանապես, օրենսդրական մակարդակում քայլեր են ձեռնարկվել պատժի կրումից ազատման ինստիտուտների արդյունավետ գործարկման առնչությամբ, ինչի արդյունքում նվազել է ազատազրկվածների թիվը: Այս հանգամանքը արձանագրվել է նաև Եվրոպայի խորհրդի քրեական վիճակագրության մասին ամենամյա զեկույցով, համաձայն որի՝ 2019թ. հունվարի դրությամբ Հայաստանում եղել է 2,266 բանտարկված՝ 2,965,269 բնակչության պարագայում, ինչը նշանակում է, որ երկրում ազատազրկվածների թիվը նվազել է 35.9%-ով՝ 2018-ի համեմատ (3,536):

Պետք է փաստել, սակայն, որ առանձին մեխանիզմների արդյունավետությունը, ինչպիսին է պատժի կրումից պայմանական վաղաժամկետ ազատումը, էականորեն կապված է նախատեսվող ընթացակարգերի ու չափորոշիչների հստակությունից ու կանխատեսելիությունից, ինչի ուղղությամբ դեռևս նկատելի են լուրջ անելիքներ:

Վերոնշյալ և այլ ոլորտային հարցեր առանձին հանգամանալից ներկայացվում են ԶԵԿՈՒՅՑՈՒՄ