Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

2022թ․ օգոստոսի 30-ին ՄԱԿ-ի Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման կոմիտեն (CERD) հրապարակել է Ադրբեջանի կողմից Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին կոնվենցիայով ստանձնած պարտավորությունների կատարման վերաբերյալ եզրափակիչ դիտարկումները։

Ավելի վաղ՝ օգոստոսի 15-ին և 16-ին Ադրբեջանը ներկայացրել է Կոնվենցիայով ստանձնած պարտավորությունների կատարման ընթացքի մասին իր զեկույցը։

Կոմիտեն առանձին ուշադրություն է դարձրել Ադրբեջանի կողմից հայերի նկատմամբ խտրականության, ատելության դրսևորումների քննարկմանը՝ հնչեցնելով իրավապաշտպան հասարակական կազմակեպությունների կողմից ներկայացված զեկույցներում տեղ գտած խախտումների մասին տեղեկությունները։

Ավելին` թեև Ադրբեջանը պետք է զեկուցեր 2016 թվականից մինչև 2019 թվականն ընկած ժամանակահատվածի համար, Կոմիտեն հատուկ հարցադրումներ է հնչեցրել Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակիչների իրավունքների խախտումների մասին, հատկապես՝ 2020 թ․ պատերազմի ժամանակ և դրանից հետո։

Կոմիտեն առաջարկում է մասնակից պետությանը ձեռնարկել հետևյալ քայլերը․ (ա) Հզորացնել ջանքերը՝ ապահովելու հաշվետվողականություն ու վերջ դնելու անպատժելիությունը՝ այդ թվում իրականացնելով 2020 թ․-ի ռազմական գործողությունների համատեքստում և դրանից անդին Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից էթնիկ կամ ազգությամբ հայ ռազմագերիների և պաշտպանության ենթակա այլ անձանց մարդու իրավունքների խախտումների հաղորդումների, այդ թվում՝ արտադատական մահապատիժների, բռնի անհետացումների, խոշտանգումների և այլ վատ վերաբերմունքի և կամայական ձերբակալությունների հաղորդումների, ինչպես նաև տների, դրոցների և այլ քաղաքացիական  օբյեկտների ոչնչացման արդյունավետ, համապարփակ և անաչառ քննություն, և քրեական հետապնդում իրականացնել պատասխանատուների նկատմամբ, և պատշաճ պատիժ նշանակել դատապարտյալների համար; (բ) Անհապաղ քայլեր ձեռնարկել՝ տուժածներին տրամադրելու բժշկական, հոգեբանական, նյութական և այլ աջակցություն, ինչպես նաև  բավարար հատուցում, այդ թվում՝ վերականգնում, ֆինանսական փոխհատուցում, ռեհաբիլիտացիա, բավարարում և չկրկնվելու երաշխիքներ; (գ) Քննել հայկական մշակութային ժառանգության՝ ներառյալ (սակայն չսահմանափակվելով) եկեղեցիների և այլ պաշտամունքային վայրերի, հուշարձանների, տեսարժան վայրերի, գերեզմանների և արտեֆակտների ոչնչացման և վնասման մասին հաղորդումները, միջոցառումներ ձեռնարկել կանխելու նման գործողությունները, աջակցել Միավորված ազգերի կրթության, գիտության և մշակույթի կազմակերպության՝ նշանակալից մշակութային արժեքների նախնական գույքագրում անելու առաքելությանը, և ուժեղացնելու այս վայրերի պահպպանմանն ուղղված ջանքերը, որոնք ձեռնարկվում են՝ էթնիկ հայ համայնքների հետ արդյունավետ և բովանդակային խորհրդակցություններին զուգահեռ; (դ) Ձեռնարկել միջոցներ՝ մշտադիտարկելու և պայքարելու ազգությամբ կամ էթնիկ հայերի դեմ ուղղված ատելության խոսքի, ռասայական ատելության և խտրականության առաջացման և խթանման դեմ, այդ թվում՝ համացանցում և սոցիալական մեդիայում, ինչպես նաև իր պաշտոնյաների և հանրային հաստատությունների կողմից, և ապահովել, որ նման դեպքերը քննվեն արդյունավետորեն, համապարփակ և (CERD/C/AZE/CO/10-12 3) անկողմնակալ ձևով, և անհրաժեշտության դեպքում ենթարկել քրեական հետապնդման և պատժել՝ հանցագործությանը համարժեք պատժի նշանակմամբ։ 

Ավելի վաղ Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության մի խումբ կազմակերպություններ՝ Բաց հասարակության հիմնադրամներ – Հայաստանը, Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոնը, «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» հասարակական կազմակերպությունը, Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը և Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակն այլընտրանքային զեկույց են ներկայացրել ՄԱԿ-ի Ռասայական խտրականության վերացման կոմիտեին` Ադրբեջանի կողմից Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայի խախտումների վերաբերյալ։  

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի, «Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի» և «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» հասարակական կազմակերպությունները Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի աջակցությամբ և համակարգմամբ ներկայացրել էին փաստահավաք զեկույց, որում  ներկայացվում են պատերազմական հանցագործություններ և միջազգային մարդասիրական իրավունքի և մարդու իրավունքների նորմերի այլ խախտումներ, որոնք տեղի են ունեցել գլխավորապես Արցախի/Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության դեմ՝ 2020 թվականի աշնանը Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված 44-օրյա պատերազմի ընթացքում և դրա հետևանքով: