Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

Հեղինակ՝ Ջորջ Սորոս

9-ը մայիսի, 2020 թ.

Մի քանի շաբաթվա ընթացքում իշխանությունները ստիպված են լինելու կայացնել որոշումներ, որոնք կկանխորոշեն Եվրոպական միության ճակատագիրը: Եվրամիությունը կարող է կա՜մ համախմբվել և բավարարել իր քաղաքացիների ակնկալիքները և հավակնությունները, կա՜մ շարունակելու է կազմաքանդվել:

Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա վան դեր Լեյենն ասում է, որ Եվրոպային մոտ 1 տրիլիոն եվրո է պետք նոր տիպի կորոնավիրուսի դեմ պայքարելու համար: Նա չի նշում կլիմայի փոփոխությունների դեմ պայքարելու անհրաժեշտության մասին, որի համար անհրաժեշտ կլիներ լրացուցիչ մոտ նույնչափ գումար: Ես կարծում եմ, որ այդպիսի մեծ գումար ներգրավելու միայն մեկ տարբերակ կա՝ անժամկետ պարտատոմսերի թողարկումը:

Եվրոպական հանրությունը և առաջնորդները ծանոթ չեն անժամկետ պարտատոմսերին, սակայն վերջիններս վաղեմի պատմություն ունեն: Կոնսոլիդացված պարտատոմսեր՝ «կոնսոլներ» (անգլ.՝ «consols») առաջինը թողարկեց Բրիտանիան՝ 1752 թվականին, հետագայում դրանց հաշվին ֆինանսավորելով Նապոլեոնական կամ Ղրիմյան պատերազմները, «Ստրկության վերացման մասին» օրենքը, «Իռլանդական ճգնաժամի» վարկը և Առաջին համաշխարհային պատերազմը: Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Կոնգրեսը 1870 թվականին թույլատրեց «կոնսոլներ» թողարկել՝ կոնսոլդացնելով (համախմբելով) Քաղաքացիական պատերազմի տարիներին կուտակված պարտքերը:

Ինչպես անունն է ենթադրում՝ անժամկետ պարտատոմսի դրամագլուխը երբեք անհրաժեշտ չի լինի մարել. մարման ենթակա կլինեն միայն տարեկան տոկոսագումարները: 0.5% տոկոսադրույքով 1 տրիլիոն եվրոյի պարտատոմսեր թողարկելու դեպքում սպասարկման տարեկան ծախսը կարժենար մոտ 5 միլիարդ եվրո: 1 տրիլիոն եվրոն պարտադիր չէր լինի միանգամից թողարկել, այլ՝ կարելի էր տեղաբաշխել չափաբաժիններով: Առաջին չափաբաժինները միանգամից կգնեին երկարաժամկետ ներդրողները, ինչպիսիք են օրինակ ապահովագրական ընկերությունները, և երբ այլ ներդրողները ծանոթանային անժամկետ պարտատոմսերի հետ, հետագա փուլերում հնարավոր կլիներ դրանք տեղաբաշխել ավելի շահեկան պայմաններով: Ցածր տոկոսադրույքների ներկայիս միջավայրում Գերմանիան կարողացավ 30 տարի ժամկետով պարտատոմսերը վաճառել բացասական եկամտաբերությամբ:

Վճարվող տարեկան տոկոսագումարի հարաբերակցությունը ներգրավվող դրամագլխին 1:200-ի է: Իհարկե, տոկոսներն անհրաժեշտ կլինի վճարել տարեկան կտրվածքով, բայց ապագա վճարումների բերված արժեքը շարունակաբար նվազում է՝ ի վերջո մոտենալով, բայց՝ չհասնելով զրոյի: 5 միլիարդ եվրոն չնչին վճարում է՝ հրատապ կարգով անհրաժեշտ 1 տրիլիոն եվրո ներգրավելու դիմաց: Դա Եվրոպայի վերջին բյուջեի մոտ 2.5%-ն է և 1%-ից մի փոքր ավելի է, քան ներկայումս քննարկվող հաջորդ բյուջեն:

Անժամկետ պարտատոմսերի տարբերակը, սակայն, լուրջ քննարկման առարկա չդարձավ ապրիլյան գագաթնաժողովում: Իսպանիայի վարչապետ Պեդրո Սանչեզն առաջարկեց գաղափարը, սակայն նրան արհամարհեցին: Քննարկումը կենտրոնացավ այն գումարների շուրջ, որոնք կարելի կլինի հայթայթել՝ ավելացնելով հաջորդ բյուջեի մեծությունը: Հանդիպումից հետո Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա վան դեր Լեյենն սկսեց խոսել ոչ թե տրիլիոններով, այլև՝ միլիարդներով: Ըստ երևույթին, ցավալի ինչ-որ սխալ է տեղի ունեցել:

Ենթադրությունս այն է, որ անժամկետ պարտատոմսեր թողարկելու գաղափարը մերժվել է, քանի որ դա նորամուծություն է, որը գոյություն չուներ այն ժամանակ, երբ կազմվեց Եվրոպական միության գործունեության մասին պայմանագիրը: Բացառիկ հանգամանքներում, սակայն, բացառիկ միջոցառումներ են պահանջվում: Այդ պարտատոմսերը չպետք է թողարկվեն սովորական ժամանակաշրջանում:

Եթե Եվրամիությունն անկարող է ներկայիս բացառիկ հանգամանքներում դիտարկել անժամկետ պարտատոմսեր թողարկելու տարբերակը, ապա հնարավոր է, որ այն չկարողանա վերապրել ներկայումս ծառացած մարտահրավերները: Դա տեսական հնարավորություն չէ, այլ՝ ողբերգական իրականություն: Կորոնավիրուսը և կլիմայի փոփոխությունները սպառնում են ոչ միայն մարդկանց կյանքին, այլ նաև՝ մեր քաղաքակրթության գոյատևմանը:

Եվրոպական միությունն հատկապես խոցելի է, քանի որ հիմնված է իրավունքի գերիշխանության վրա. վերհիշենք հայտնի ասացվածքը՝ արդարադատության անիվները շատ դանդաղ են պտտվում: Ի հակադրություն, նոր տիպի կորոնավիրուսը շատ արագ և անկանխատեսելի հետագծով է տեղաշարժվում: Ահա՜ թե ինչու է Եվրամիությանն անհրաժեշտ անժամկետ պարտատոմսեր թողարկել:

Ցանկանում եմ բացատրել, թե ինչու են Եվրոպային այսօր անհրաժեշտ անժամկետ պարտատոմսերը: Դրանք չի կարելի շփոթել «կորոնապարտատոմսերի» հետ, որոնք մերժվել են, ընդ որում՝ պատշաճ հիմնավորմամբ. «կորոնապարտատոմսերը» բաժանարար են՝ դրանք խորացնում են Հյուսիսի և Հարավի միջև առանց այն էլ գոյություն ունեցող ճեղքվածքը և բաժանումներ են ստեղծում նաև Արևելքի և Արևմուտքի միջև, հին անդամների և նոր անդամների միջև: Ի հակադրություն՝ անժամկետ պարտատոմսերը միավորող են: Դրանք Եվրամիությանը և վերջինիս բոլոր անդամներին կբերեն այնպիսի ծավալի ֆինանսական միջոցներ, որոնք անհամեմատ ավելի մեծ կլինեն, քան՝ Եվրոպական բյուջեի ներկայիս հնարավորությունները: Դրանք կարող են օգնել Եվրամիությանը՝ բավարարելու իր քաղաքացիների ակնկալիքները և հավակնությունները:

Ծախս-օգուտ վերլուծության արդյունքներն ակնհայտ են. օգուտները անհամաչափորեն ավելի մեծ են, քան ծախսերը: Ուստի, բյուջետային ռեսուրսների աննախադեպ ծավալ է հասանելի դառնում: Եթե Եվրամիությունն իր անունից պարտատոմսեր թողարկի, այն կկարողանա գումարը բաշխել ամենամեծ կարիքներն ունեցող պետություններին՝ հիմնվելով Հանձնաժողովի և կառավարությունների կողմից որոշումների վրա, և առաջնորդվելով փոխհամաձայնեցված կանոններով և բյուջետային ընթացակարգերով: Լրացուցիչ ծախսերը ֆինանսավորելու համար նոր օրենսդրության կարիք չի լինի: Անժամկետ պարտատոմսեր թողարկելու որոշումը պետք է կայացվի մինչև ամառ, քանի որ առանց դրա Իտալիան մինչև աշուն կսնանկանա: Դա ծանրագույն հարված կլինի Եվրամիության համար:

Գումարի ամենամեծ կարիքն ունեցողներին ֆինանսական միջոցներ տրամադրելու կարողությունը վիթխարի հնարավորություններ կբացի: Գումարի մեծ մասը կուղղվի հարավային պետություններին, քանի որ այս իրավիճակում ամենաշատը նրանք են տուժել: Բայց դրանք կարող են ուղղվել նրանց, ովքեր ամենախոցելին են: «Կարիտաս Եվրոպա» կաթոլիկ բարեգործական հիմնադրամը վերջերս շատ հետաքրքիր վերլուծություն է հրապարակել՝ անդրադառնալով չձևակերպված միգրանտ աշխատողներին, ովքեր հիմնականում աշխատում են գյուղատնտեսության ոլորտում, ապրում են սոսկալի պայմաններում, որոնք վարակի արագ տարածման օջախներ են ստեղծում: Նրանց գումարենք սիրիացի և այլ փախստականներին, ում Թուրքիայից արտամղեցին Հունաստան. ահա՜ և վարակի տարածման հիմնական աղբյուրները: Նրանք ոչ թե իրենց հետ են բերում վիրուսն, այլ՝ վարակվում են ժամանման երկրում, որտեղ ստիպված են լինում ապրել ահավոր պայմաններում: Նրանց կարգավիճակն օրինականացնելը կփրկեր ոչ միայն նրանց կյանքերը, այլ նաև՝ ընդհանուր բնակչության կյանքերը՝ վերահսկելի դարձնելով վիրուսը:

Նոր տիպի կորոնավիրուսի դեմ պայքարում մեկ տրիլիոն եվրոն իրականում կարող էր հասնել իր առջև դրված նպատակին: Նույնը վերաբերում է կլիմայի փոփոխությունների դեմ պայքարին մեկ տրիլիոն եվրո հատկացնելուն:

Անժամկետ պարտատոմսեր թողարկելու նպատակահարմարությունն այնքան հիմնավորված է, որ հակառակն ապացուցելու բեռը տեղափոխվում է դրան ընդդիմացող անձանց վրա: Այո, դա կառաջացնի նաև պարտքերի միավորում (մուտուալիզացիա), սակայն դա խիստ անէական հետևանք է, եթե համեմատենք սպասվող լայնամասշտաբ օգուտների հետ: Շատ քիչ ժամանակ է մնացել անժամկետ պարտատոմսերի ընձեռած հնարավորությունն հասկանալու և գնահատելու համար:

osf.am