Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

- Պարո՛ն Սաքունց, վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ նախկին իշխանության ներկայացուցիչները պատրաստակամություն են հայտնում պետությանը նվիրել իրենց ունեցվածքի մի մասը՝ ակնկալելով այդպիսով ազատվել պատասխանատվություն կրելուց: Մասնավարապես, ըստ Փաշինյանի, մաքսային պետական կոմիտեի նախկին նախագահ Արմեն Ավետիսյանի ընտանիքը դիմել է և ցանկություն է հայտնել իրենց պատկանող և Ծաղկաձորում գործող «Գոլդեն փելես» հյուրանոցը նվիրել պետությանը: Նաև Փաշինյանն ասաց, որ Սերժ Սարգսյանի եղբայրը՝ Ալեքսանդր Սարգսյանը, պատրաստակամություն է հայտնել պետբյուջե վճարել 30 մլն դոլար: Ի՞նչ գործընթացի հետ գործ ունենք, պե՞տք է արդյոք այդ մարդիկ, այսպես ասած, գողացած գումարները վերադարձնեն ու մնան անպատիժ: Նիկոլ Փաշինյանն ասաց, որ գողացված գումարների 98 տոկոսը վճարելուց հետո կմտածեն նրանց ներելու մասին:

- Միջազգային պրակտիկայում հետևյալ մոտեցումը կա: Օրինակ՝ ԱՄՆ-ում կա այնպիսի իրավական կարգավորում, որ եթե անձը, ով ունի ինչ-որ ունեցվածք, գույք, և պետության մոտ այդ գույքի ձեռքբերման օրինականության վերաբերյալ կասկած է հարուցվում, ապա հարցադրում է գրվում՝ անկախ քրեական գործի հարուցումից՝ հիմնավորելու դրանց ծագման աղբյուրի օրինականությունը: Եվ եթե սեփականատերը չի կարողանում հիմնավորել, թե ի՛նչ միջոցներով է ձեռք բերված այդ գույքը, երկրորդ՝ նաև չի կարողանում հիմնավորել դրա օրինականությունը, ապա պետությունն այն ազգայնացնում է:

Մենք նման իրավական կարգավորում չունենք, և այդ առումով օրենքի տեսանկյունից խնդրահարույց է: Եվ կարծում եմ, որ առաջին հերթին տեղին կլիներ, որ օրենսդրության մեջ այդ համապատասխան փոփոխությունը կատարվեր: Եթե չունես փաստեր կամ ապացույցներ՝ հիմնավորելու, որ այդ եկամուտները, միջոցները ձեռք են բերվել հանցավոր ճանապարհով, դա չպետք է խոչընդոտի պետությանը՝ պահանջներ ներկայացնելու սեփականության ձեռքբերման օրինականության վերաբերյալ:

Սոցիալական արդարության սկզբունքը կարևոր գործիքներից մեկն է: Մենք գիտենք նաև, որ նման հանցագործությունների բացահայտումը բավական բարդ պրոցես է: Երբ դու չունես այդ համապատասխան միջոցները, ապա դժվար է լինում ապացուցել, թե դրանք ինչքանո՛վ են օրինաչափ, և, ընդհանրապես, օրինակա՞ն են ձեռքբերման աղբյուրները, թե՞ չէ:

- Դա՞ է պատճառը, որ Նիկոլ Փաշինյանը կարևորում է անցումային արդարադատության ստեղծումը: Նա կրկին հայտարարեց, որ նման դեպքերում պետք է գործի անցումային արդարադատությունը:

- Անցումային արդարադատության շրջանակում դա կարող է ընդգրկվել, բայց խնդիրն այն է, որ դեռևս այդ անցումային արդարադատությունը մշակված չէ: Բայց ակնհայտ է, որ կան բավական լուրջ հարցեր, որոնք չունեն պատասխաններ: Իհարկե, Հայաստանը փոքր երկիր է, ամեն ինչ մեր աչքի առաջ է տեղի ունենում, բայց կարծում եմ՝ այստեղ օրինականության հետ կապված մտահոգություններ ունենք, մինչև ո՞ւր է գնալու դա, մինչև ո՞ր աստիճան է հասնելու՝ Սաշիկ Սարգսյան, գյուղապետներ, մարզպետ և այլն, մինչև ո՞ւր են հասնելու շրջանակները:

Եվ այստեղ պետք է նկատի ունենալ, որ բացի այդ օդիոզ ֆիգուրներից կան նաև այլ անձինք, որոնց մենք չենք ճանաչում: Ենթադրենք, ՊԵԿ-ի նախկին նախագահ Գագիկ Խաչատրյանը Հայաստանում չունի գույք, բայց հետաքննող լրագրողների հրապարակած նյութերի համաձայն՝ նա բավական մեծ ունեցվածք ունի արտերկրում: Բա այդ դեպքո՞ւմ ոնց ես անելու, չէ՞ որ չես կարող այդ պահանջները ներկայացնել: Այսինքն՝ մենք ունենք հարցեր, և այդ հարցերի լուծման համար, ես կարծում եմ, պետք է համապատասխան իրավական դաշտ ստեղծվի:

- Դուք կո՞ղմ եք այն թեզին, որ պետք է գողացած ունեցվածքը վերադարձնողներին ներել, թե՞ նաև պետք է պատիժներ լինեն:

- Ենթադրենք՝ նույն Արմեն Ավետիսյանը գույքը նվիրել է, դա չի նշանակում, որ ինքը պատասխանատվություն չի կրելու, եթե իր կողմից կատարված ենթադրյալ հանցագործությունների հիմքով քրեական գործ է հարուցված: Խոսքը մարդու կյանքի դեմ, անձնական կյանքին միջամտելու, բռնությունների, խոշտանգումների, անազատության մեջ պահելու հետ կապված դեպքերով հանցագործությունների մասին է: Այսինքն՝ կան մարդու իրավունքների կոպտագույն խախտումներ, որոնց հետ կապված չի կարող ներում շնորհվել:

- Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ հանցագործությունները երկու խմբի է բաժանում՝ մեկը պետությունից գողությունն է, մյուս խումբը արյան հետ կապված հանցագործություններ են: Նա հայտարարեց, որ արյան հետ կապված հանցագործությունների հարցով չի կարող որևէ կոմպրոմիս լինել:

- Ամբողջ խնդիրն այն է, որ պետք է այդ ամենին տրվեն իրավական հիմնավորումներ, այսինքն՝ իրավական դաշտ լինի: Հիմա հարուցված քրեական գործի շրջանակներում մարդիկ, որպեսզի գնան պատասխանատվությունից ազատվելու ճանապարհով, իրենց կողմից քայլ են կատարում և ունեցվածքը նվիրաբերում են: Բայց արդյո՞ք դրա հետ կապված կան ծանր հանցագործություններ, թե՞ ոչ: Օրինակ՝ մենք լսել ենք, որ Սաշիկի 50-50-ի հետ կապված կա պատմություն, որ մարդկանց նկատմամբ բռնություն է կիրառվել, խոշտանգել են, ստիպել, որ մարդն ունեցվածքը նվիրաբերի: Պարզ է, որ մարդուն անազատության մեջ են պահել, հիմա այդ գույքի նվիրաբերումը չի կարող նրանց ազատել նման հանցագործությունների համար պատասխանատվություն կրելուց: Մեկը մեկի հետ չպետք է կապել:

- Նաև կարևոր է հարցը, որ երկրում ապահովվի այն իրավիճակը, որ այնպես չլինի՝ հետագայում էլ գողանան, հետո վերադարձնեն ու անպատիժ մնան: Եթե հիմա դա կիրառվի, արդյո՞ք նախադեպ չի լինի:

- Ո՛չ, պետությունն արդեն հստակ դիրքորոշում է հայտնում, որ որևէ մեկը թող չմտածի և հույս չունենա, որ ապօրինի ճանապարհով ձեռք բերված գույքը վայելելու է: Սա շատ կարևոր մոտեցում է, անկախ նրանից՝ քրեական գործով ապացուցվե՞լ է այդ միջոցների ձեռքբերման ապօրինությունը, թե՞ ոչ: Բայց մյուս կողմից էլ՝ դու չպետք է հարցը տեղափոխես այն հարթություն, որ եթե հանցագործություն է կատարվել, և չեն կարողացել բացահայտել, դա չի նշանակում, որ այդ հանցագործության արդյունքում ձեռք բերված գույքը պետք է վայելես, որովհետև այնուամենայնիվ դա օդից չի առաջացել, դրանք հանրային ռեսուրսներ են:

Ենթադրենք՝ մարդը թմրամիջոցների առևտրից մեծ միջոցներ է կուտակել, այդ հանցագործությունը բավական դժվար է բացահայտել, բայց դա չի նշանակում, որ պետք է ասենք՝ դե լավ, չի բացահայտվել: Այսինքն՝ անպատժելիություն ասածը մի քանի կոմպոնենտներ ունի: Գողությամբ կամ կոռուպցիոն հանցագործություններով ձեռք բերված գույքը վայելելու և տիրապետելու մասով էլ պետք է սահմանափակում լինի: Բայց այդ ամենը պետք է սահմանվի օրենքով, չպետք է այնպես լինի, որ Նիկոլ Փաշինյանը կամ որևէ մեկը որոշում կայացնի, այդտեղ կամայականությունների լայն դաշտ կա: Ինչքան էլ մենք վստահենք մարդկանց, դա պետք է իրականացվի օրենքով սահմանված մեխանիզմների հիման վրա: