Հրատապ գործողությունների կոչ՝ ի պատասխան Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի ագրեսիայի

Սեպտեմբերի 13, 2022թ․ 

Սեպտեմբերի 13-ին Ադրբեջանը ռազմական հարձակում է սկսել Հայաստանի հետ արևելյան և հարավ-արևելյան սահմանի ողջ երկայնքով՝ հարվածներ հասցնելով ռազմական օբյեկտներին և քաղաքացիական ենթակառուցվածքներին՝ կոպտորեն խախտելով Ժնևի կոնվենցիաները։ Ժամը 12:00-ի դրությամբ Հայաստանը հայտնել է 49 զոհի մասին. այս թիվը շարունակում է աճել։ 

Ադրբեջանը սանձազերծեց այս նոր հարձակումը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի վրա Եվրահանձնաժողովի միջնորդությամբ Բրյուսելում Նիկոլ Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի միջև տեղի ունեցած հանդիպումից գրեթե երկու շաբաթ անց։ Հարձակումը ոչ այլ ինչ է, քան ագրեսիա, որը հաջորդել է Ադրբեջանի կողմից օրեր շարունակ տարածվող ապատեղեկատվությանը, թե իբրև Հայաստանը խախտում է հրադադարի ռեժիմը: Նմանատիպ հարձակում կարելի է ցանկացած պահի ակնկալել Լեռնային Ղարաբաղի վրա՝ հաշվի առնելով այս ուղղությամբ շարունակվող ապատեղեկատվական արշավը։ Այս ագրեսիան անսպասելի չէ՝ հաշվի առնելով պատերազմի ընթացքում կատարած պատերազմական հանցագործությունների համար Ադրբեջանի անպատժելիությունը և 2020 թվականից հետո տեղի ունեցող իրադարձություններին միջազգային հիմնականում չեզոք արձագանքը, ներառյալ՝ Բաքվի գործողությունների դատապարտման բացակայությունը։ Գազի մատակարարման վերջին համաձայնագիրը, որը ԵՄ-ն ստորագրեց Ադրբեջանի հետ, միայն ամրապնդեց Բաքվի կոշտ դիրքորոշումը։ Ադրբեջանը, հավանաբար, փորձում է թուլացնել Հայաստանը և հասնել իր ինքնիշխանության ներքո այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» ստեղծմանը։ Այս հարձակումը նպատակ ունի նաև ճնշում գործադրել Հայաստանի վրա, որպեսզի վերջինս հրաժարվի Լեռնային Ղարաբաղում հայերի իրավունքների պաշտպանության պահանջից։ Նաև, ըստ պաշտոնական Բաքվի, հարձակումը նպատակ ունի ոչնչացնել հայկական ռազմական օբյեկտները Հայաստանի տարածքում՝ ժխտելով Հայաստանի ինքնապաշտպանության օրինական իրավունքը։

Այս համատեքստում վճռորոշ է համարժեք և անզիջում միջազգային արձագանքը իրավիճակի վատթարացումը կանխելու համար։ Ավելին՝ Բաքվի գործողությունները պարզապես դատապարտելուց զատ, ժամանակն է դրսևորել վճռականություն և հստակ խոսել շարունակական ագրեսիայի հետևանքների մասին, այդ թվում՝ միջազգային պատժամիջոցների միջոցով։ Պատերազմի ավարտից ի վեր մենք կոչ ենք արել ապահովել տարածաշրջանում ավելի մեծ միջազգային ներգրավվածություն և ներկայություն, որպեսզի փորձենք կանգնեցնել հակամարտության կարգավորման հարցում ավտորիտար Բաքվի ռազմատենչ մոտեցումը: Այժմ սա անհրաժեշտ է, առավել քան երբևէ: Մենք նաև կոչ ենք արել իրականացնել քաղաքացիական դիտորդական առաքելություն երկու երկրների սահմանի երկայնքով, և դա շարունակում է արդիական լինել ապատեղեկատվական արշավների և Ադրբեջանի կողմից ուժի շարունակական կիրառման լույսի ներքո: Մենք անհանգստացած ենք, որ առանց համապատասխան միջոցների, ներկա իրավիճակը ոչ միայն կվատթարացնի հայերի մեկուսացումը և հումանիտար վիճակը Լեռնային Ղարաբաղում, այլև կխրախուսի Բաքվին դիմել ուժի կիրառմանը և այնտեղ ապրող բնիկ հայերին էթնիկ զտումների ենթարկելու իր նպատակին հասնել: Հայաստանի ինքնիշխանության դեմ հարձակումը պետք է վճռական և միասնական հակազդեցություն ստանա Արևմուտքից։  

Բաց հասարակության հիմնադրամներ – Հայաստան

Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոն

Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն

Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբ

Իրազեկ քաղաքացիների միավորում 

Իրավունքի պաշտպանության և զարգացման հիմնադրամ

«Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» ՀԿ

Հայ առաջադեմ երիտասարդություն ՀԿ 

Հելսինկյան  քաղաքացիական ասամբլեա- Վանաձորի գրասենյակ

Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն

Հանուն հավասար իրավունքների կրթական կենտրոն

Հանրային լրագրության ակումբ

Մարտունու կանանց համայնքային խորհուրդ ՀԿ 

Խաղաղության երկխոսություն ՀԿ

«ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ

On September 13, Azerbaijan launched a military offensive operation across the whole Eastern and South-Eastern border with Armenia, striking military targets and civilian infrastructure alike, in gross violation of Geneva Conventions. As of 12:00 pm, Armenia has reported of 49 casualties; this number will continue to grow. Azerbaijan unleashed this new attack on Armenia’s sovereign territory less than two weeks after the meeting between Pashinyan and Aliyev in Brussels brokered by the European Commission. The attack is nothing short of aggression and follows days of disinformation by Azerbaijan about Armenia violating ceasefire. A similar attack can be expected against Nagorno-Karabakh any time, given the similar ongoing disinformation campaign there. In the face of impunity for the war crimes Azerbaijan committed during the war and largely neutral international response to post 2020 developments, including the lack of any condemnation of actions of Baku, this aggression is hardly a surprise. The recent gas deal that the EU signed with Azerbaijan only strengthened Baku’s hardline approach. Azerbaijan is likely trying to further weaken Armenia and push for the so called “Zangezur corridor” under its sovereignty. This attack also aims to pressure Armenia to stop its calls for protecting the rights of Armenians in Nagorno-Karabakh. Crucially, according to official Baku, the attack aimed to destroy Armenian military targets in Armenia proper, rejecting Armenia’s legitimate right to self-defense.  

In this context, adequate and uncompromising international response is crucial to prevent worsening of the situation. Moreover, apart from simply condemning Baku’s actions, it is time to show resolve and be clear about consequences in the light of continued aggression, including through international sanctions. Since the end of the war, we have been calling for greater international engagement and presence in the region to try to stop autocratic Baku’s militaristic approach in resolving the conflict. This is now needed more than ever. We have also been calling for civilian monitoring mission along the border between the two countries, and this continues to be relevant in the light of disinformation campaigns and continued use of force by Azerbaijan. Without proper measures, we worry that the current situation will not only worsen the isolation and the humanitarian situation of Armenians in Nagorno-Karabakh but will bolster Baku to resort to force and pursue its goal of ethnically cleansing indigenous Armenians living there. The attack against sovereignty of Armenia deserves a strong and united action by the west in the first place. 

Analytical Centre on Globalization and Regional Cooperation (ACGRC)

Armenian Progressive Youth NGO 

“Asparez” Journalists’ Club 

Centre For Community Mobilization and Support NGO

“For Equal Rights” Educational Center NGO 

Helsinki Citizen’s Assembly Vanadzor

Law Development and Protection Foundation

Open Society Foundations – Armenia 

Peace Dialogue NGO

Public Journalism Club 

Protection of Rights without Borders NGO

Transparency International Anti-Corruption Center  

Union of Informed Citizens 

“EcoLur” information NGO

[:]