ՀՀ Սահմանադրության 29-րդ հոդվածը, ի թիվս այլ հիմքերի, սահմանում է խտրականության արգելք՝ կախված տարիքից:
ՀՀ Սահմանադրության 57-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` «Յուրաքանչյուր ոք ունի աշխատանքի ազատ ընտրության իրավունք»: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` «Յուրաքանչյուր աշխատող ունի աշխատանքից անհիմն ազատվելու դեպքում պաշտպանության իրավունք: Աշխատանքից ազատման հիմքերը սահմանվում են օրենքով»:
ՀՀ կողմից վավերացրած «Վերանայված եվրոպական սոցիալական խարտիայի» 24-րդ հոդվածի «ա» կետի համաձայն` «Աշխատանքից ազատվելու դեպքերում աշխատողների պաշտպանվածության իրավունքի արդյունավետ կիրառումն ապահովելու նպատակով կողմերը պարտավորվում են ճանաչել աշխատանքից միայն այնպիսի հիմնավոր պատճառներով ազատվելու աշխատողի իրավունքը, որոնք կապված են նրա ընդունակությունների կամ վարքի հետ կամ հիմնված են ձեռնարկության, հաստատության կամ ծառայության գործնական պահանջների վրա (…)»։
Գործատուի նախաձեռնությամբ աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերը սահմանվում են ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածով, որի 1-ին մասի 11-րդ կետի համաձայն՝ «Գործատուն իրավունք ունի աշխատողի հետ լուծելու անորոշ ժամկետով կնքված աշխատանքային պայմանագիրը, ինչպես նաև որոշակի ժամկետով կնքված աշխատանքային պայմանագիրը նախքան դրա գործողության ժամկետի լրանալը՝ տարիքային կենսաթոշակի իրավունք ունեցող աշխատողի վաթսուներեք տարին, իսկ տարիքային կենսաթոշակի իրավունք չունեցող աշխատողի վաթսունհինգ տարին լրանալու դեպքում, եթե համապատասխան հիմքը նախատեսված է աշխատանքային պայմանագրով»: ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 114-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 5-րդ կետի համաձայն՝ «Աշխատանքային պայմանագրի լուծման օրինական պատճառ չի կարող համարվել տարիքը, բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերի»:
Նշվածը նորմի համաձայն աշխատողի հետ կնքված աշխատանքային պայմանագիրը չպետք է լուծվի, եթե դրա համար առկա չէ աշխատողի ունակությունների կամ վարքագծի հետ կապված, ինչպես նաև ծառայության կամ գործունեության գործնական պահանջների վրա հիմնված իրավաչափ պատճառ։
Աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության ոլորտում ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակի կողմից արձանագրված խնդիրների շարքում առանձնահատուկ տեղ են զբաղեցնում նաև կենսաթոշակային տարիքի հասած աշխատողների աշխատանքային իրավունքների խախտման դեպքերը, որոնք ցույց են տալիս, որ տարածված է կենսաթոշակային տարիքի հասած անձին տարիքի հիմքով աշխատանքից ազատելու դեպքերը, որն, ինչպես արդեն նշեցինք, չի կարող իրավաչափ պատճառ լինել։
Կենսաթոշակային տարիքը լրանալու հիմքով աշխատողին աշխատանքից ազատելու իրավաչափությանն անդրադարձել է նաև ՀՀ Սահմանադրական դատարանը 2011 թվականի հոկտեմբերի 11-ի թիվ ՍԴՈ-991 որոշմամբ, որում արձանագրել է, որ գործատուի` աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու իրավունքի իրացումը չպետք է պայմանավորված լինի նպատակահարմարությամբ կամ սուբյեկտիվ բնույթի այլ գործոնով, այլ հետապնդի արդար, իրավաբանորեն ամրագրված որոշակի նպատակ` աշխատանքի իրավունքի իրացման սահմանադրորեն կանխորոշված սկզբունքներին համապատասխան: Հիշատակված որոշմամբ ՀՀ Սահմանադրական դատարանը հակասահմանադրական է ճանաչել կենսաթոշակի տարիքը լրանալու հիմքով անձին աշխատանքից ազատելը՝ այն դիտարկելով որպես խտրականություն՝ գալով այն եզրահանգման, որ պետության հիմնական խնդիրներից է բացառել տարիքային հիմքով գործատուի հայեցողական նախաձեռնությամբ աշխատանքային պայմանագրի միակողմ լուծման հնարավորությունը։
Նշված խնդրի վերաբերյալ կազմակերպության վարած գործերից մեկով Ռիմա Դունամալյանը շուրջ 13 տարի աշխատելուց հետո՝ 2019-ի հունվարին, ծանուցում էր ստացել գործատուից՝ 2019թ. մարտ ամսից աշխատանքից ազատման մասին, և արդեն մարտին ազատվել էր աշխատանքից՝ կենսաթոշակային տարիքի հասնելու հիմքով։
Կազմակերպության կողմից տրամադրած իրավական աջակցության արդյունքում վերականգնվեցին Ռիմա Դունամալյանի աշխատանքային իրավունքները, իսկ գործը քննած Լոռու մարզի ընդահանուր իրավասության դատարանը, նախագահությամբ՝ դատավոր Ա. Մկոյանի, արձանագրեց, որ «Ռիմա Դունամալյանին ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 11-րդ կետով աշխատանքից ազատելիս գործատուն խախտել է ինչպես ներպետական օրենսդրությամբ, այնպես էլ աշխատանքային պայմանագրով նախատեսված կանոնները: Այսինքն Ռիմա Դունամալյանին աշխատանքից ազատելու հրամանն իրավաչափ չէ և այն անվավեր ճանաչելու հիմքերն առկա են, ուստի Ռիմա Դունամալյանի հայցն այդ պահանջի մասով, ենթակա է բավարարման»:
Վերը նկարագրված իրավիճակում հայտնված քաղաքացիներն անհրաժեշտ իրավաբանական աջակցություն ստանալու նպատակով կարող են դիմել ՀՔԱ Վանաձորի գրասենյակ: Իսկ բոլոր այն անձինք, ովքեր աշխատանքից ազատվել են կենսաթոշակային տարիքը լրանալու հիմքով, կարող են ներկայացնել իրենց դեպքերը կազմակերպությանը, որը հնարավորություն կտա պարզելու տարիքի հիմքով աշխատանքային իրավունքների խախտման վիճակը:
ՀՔԱՎ կարող եք դիմել հետևյալ կոնտակտներով․
Սոցիալական, կրթական և աշխատանքային իրավունքներով․
Սոֆյա Պետրոսյան
077-930-579 (նաև viber, signal)
spetrosyan@hcav.am
Article 29 of the RA Constitution, among other grounds, also establishes prohibition of discrimination based on age.
According to Article 57 part 1, “Everyone shall have the right to free choice of employment”. According to part 2 of the same Article, “Every worker shall have the right to protection against unjustified dismissal from work. The grounds for dismissal from work shall be prescribed by law”.
According to Article 24 point a of the Revised European Social Charter (ratified by the RA), “With a view to ensuring the effective exercise of the right of workers to protection in cases of termination of employment, the Parties undertake to recognise: a) the right of all workers not to have their employment terminated without valid reasons for such termination connected with their capacity or conduct or based on the operational requirements of the undertaking, establishment or service(…)”.
The grounds for termination of an employment contract at the initiative of the employer are established in Article 113 of the RA Labor Code, according to point 11 of part 1 of which, “The employer shall have the right to terminate the employment contract concluded with the employee for an indefinite time period, as well as the employment contract concluded for a fixed time period before the end of the validity period, in case the person with the right to age pension has reached the age of 63 and the person not having the right to age pension has reached the age of 65, if the relevant ground is envisaged in the employment contract”. According to Article 114 part 4 point 5 of the RA Labor Code, “Age shall not be considered a legal ground for the termination of the employment contract, except for cases provided for by law”.
According to the mentioned law, the employment contract signed with the employee shall not be terminated without legal reasons for such termination connected with the employee’s capacity or conduct or based on the operational requirements of the undertaking, establishment or service.
Among the problems recorded by HCA Vanadzor in labor rights protection sphere, a particular place is taken by cases of violation of the rights of persons who have reached pension age. This shows that there are a lot of cases of age-based termination of employment contracts with persons who have reached the age of pension. As we have already mentioned, this cannot be considered legal.
In DCC-991 of 11 October 2011, the RA Constitutional court touched upon the legality of terminating an employment contract with an employee based on the condition that he/she has reached the pension age. In the decision the Court recorded that the exercise of the employer’s right to terminate an employment contract must not be connected with convenience or any other factor of subjective nature, but should pursue a fair, legally enshrined specific aim in compliance with the constitutionally enshrined principles of the exercise of the right to work. By the mentioned decision, RA Constitutional Court recognized anticonstitutional the termination of an employment contract based on the condition that the person has reached the pension age, by considering it as discrimination. Thus the Court came to the conclusion that one of the main problems of the state is to exclude the possibility of unilateral termination of an employment contract at the discretionary initiative of the employer based on age.
In the frame of one of the cases conducted by the Organization, Rima Dunamalyan, who had worked for 13 years, received a notification from the employer in January 2019, where it was stated that she was to be made redundant in March 2019. In March, she was dismissed based on the condition that she has reached her pension age.
Due to the legal support provided by the Organization, Rima Dunamalyan’s labor rights were restored. Besides, Lori region General Jurisdiction Court, presided by judge A.Mkoyan, who examined the case, recorded that “When dismissing Rima Dunamalyan according to Article 113 part 1 point 11 of the RA Labor Code, the employer violated rules envisaged by domestic legislation and the employment contract. That is, the order to dismiss Rima Dunamalyan is not legal, and there are grounds to recognize it invalid, therefore, Rima Dunamalyan’s application’s relevant claim is subject to be upheld”.
Citizens who find themselves in similar situations can apply to HCA Vanadzor to get the necessary legal aid. And all the persons who were made redundant based on the condition that they have reached pension age, can present their cases to the Organization, and this will give an opportunity to find out the situation of labor rights violations based on age.
You can apply to HCA Vanadzor at the following contacts.
With matters on social, educational, labor rights
Sofya Petrosyan
077-930-579 (also viber, signal)
spetrosyan@hcav.am
[:]
