Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

Այսպես կոչված «Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքը» նամակներով դիմել է Human Rights Watch-ին և Amnesty International-ին եւ խնդրել աջակցել «Հայաստանի կողմից իրականացված էթնիկ զտումների քաղաքականության արդյունքում ադրբեջանցիների ոտնահարված իրավունքների վերականգնմանը»: Սա այն դեպքում, երբ Արցախում այս օրերին իրականացվում է ցեղասպանություն եւ էթնիկ զտում:

Այս առնչությամբ Aravot.am-ի հետ զրույցում «Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի» ղեկավար Արթուր Սաքունցը, որը նաեւ, ի թիվս հայաստանյան այլ ՀԿ-ների, դիմել է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին՝ հորդորելով Բերձորի միջանցքի բացման հետ կապված բանաձեւ ընդունել, ասաց. «Ամեն մեկը սկզբունքորեն կարող է գլխին ինչ տալիս է՝ նամակ ուղարկի, բայց տվյալ դեպքում նախ ամբողջ իրողությունը կայանում է նրանում, որ Հայաստանում բնակվող ադրբեջանցիները եւ Ադրբեջանում բնակվող հայերը, բացառությամբ Լեռնային Ղարաբաղում բնակչության, էթնիկ ոչ թե զտման, այլ ոչնչացման այդ ամբողջ գործողությունները իրականացվել են, կատարվել են Խորհրդային միության օրոք:

Այսինքն, պատասխանատուն, եթե վերցնենք մեծ առումով, Խորհրդային միությունն է: Եթե հիշենք, 3 ժամ էր ուշացել Սումգայիթում բռնությունները կանխելու համար, դա եղել է Խորհրդային միությունում: Մինչեւ 92 թվականը՝ պաշտոնական Խորհրդային միության վերացումը, Բելովեժյան պայմանագիրը, երբ որ Ելցինը, Շուշկեւիչն ու Կրավչուկը կնքեցին եւ Խորհրդային միությունը լուծարվեց, մինչեւ այդ տեղի էին ունեցել այդ տեղափոխությունները: Հիմա, եթե կոնկրետացումներ են ուզում, թե ինչպես են տեղի ունեցել իրադարձությունները, ապա պետք է հիշատակեն ոչ միայն Սումգայիթի ջարդը, այլ նաեւ Կիրովաբադի ջարդը, 90-ի Բաքվի կոտորածը:

Այն ժամանակ Խորհրդային զորքերը մտցվեցին Բաքու ոչ թե հայերին փրկելու, այլ ավելի շուտ իրենց ազգային ճակատի կողմից իշխանություն վերցնելու պրոցեսը կասեցնելու, ճնշելու: Եթե իրենք պրետենզիաներ ունեն, պետք է ներկայացնեն Խորհրդային միության ղեկավարությանը եւ նրա իրավահաջորդ ՌԴ-ին: Դրան զուգահեռ պետք է նկատել, որ հենց նույն ԽՍՀՄ-ի օրոք տեղի ունեցավ կազմակերպված տեղափոխում Հայաստանից ադրբեջանցիներ եւ Ադրբեջանից՝ հայություն: Արդեն 92թ.-ին Շահումյանի ամբողջ շրջան ռուսական զորքերի կողմից հայ բնակչությունը հեռացվեց:

Հիմա այս փաստերի պատկերի վրա երբ որ նման դիմումներ են ներկայացնում, ես դա որակում եմ որպես Ադրբեջանի ռեժիմի կողմից մարդկանց օգտագործման միջոցով ագրեսիայի շարունակություն Հայաստանի նկատմամբ: Ադրբեջանի ռեժիմի համար մարդու իրավունք, նման արժեքներ ընդհանրապես գոյություն չունեն: Դա կիրառվեց այսպես կոչված էկոակտիվիստների ներգրավմամբ Լաչինի միջանցքի բլոկադայի սկսման ժամանակ եւ հիմա էլ շարունակվում է արդեն ճնշումներ բանեցնելու, նաեւ ագրեսիա կիրառելու քայլերը: Հենց այդ նույն ժամանակ Բաքվում քաղաքական այլախոհները ազատազրկվում, սպանվում էին, ընդհուպ մինչեւ արհմիության ներկայացուցիչներին էին արդեն հետապնդում: Հետաքրքիր օրինաչափություն է՝ նացիստական ռեժիմի նման»:

Արթուր Սաքունցն ասաց, որ նույն Human Rights Watch-ը և Amnesty International-ը ժամանակին հենց Ադրբեջանի տարածքում էթնիկ հայ բնակչության նկատմամբ բռնությունների մասին է Սովետական միության օրոք արտահայտվել. «Բռնությամբ են պատասխանել ԼՂ ինքնորոշման իրավունքի մասին հայտարարությանը, բայց այս ամենը նորից Խորհրդային միության օրոք, որովհետեւ ԽՍՀՄ-ը միայն բռնության գործիքը գիտեր, որը ժառանգեց հենց Ադրբեջանի ռեժիմը՝ ամենադաժան ձեւով»:

Չնայած Ադրբեջանը Արցախում շրջափակման, էթնիկ զտման, սովամահության հասցնելու ֆոնին ուզում է հակակշիռ գտնել իր ցեղասպան գործողություններին՝ պահանջելով վերականգնել ադրբեջանցիների ոտնահարված իրավունքները, բայց Սաքունցի համոզմամբ, հնարավոր չէ դրանք նույն հարթության վրա դնել ու համեմատել. «Արցախի՝ ԼՂ-ի, եւ Լաչինի միջանցքի բլոկադայի հետ կապված ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումը կա: Դա բարձրագույն դատական իշխանությունն է ՄԱԿ-ի:

Սա մի ամբողջ տարածքի բնակչության նկատմամբ զանգվածային գործողության մասին է խոսում, որը չի կատարում Ադրբեջանը: Բայց դատարանի մեկ այլ որոշում չկա, որին հղում կարող է անել որեւէ ադրբեջանցի: Իհարկե, չպետք է խայծը կուլ տալով՝ սկսել այդ դիսկուրսի մեջ մտնել, 500 հազարից ավելի էթնիկ բնակչություն եղել է Ադրբեջանում՝ ԼՂ-ից դուրս, մոտ 280 հազարի կարգի ադրբեջանցիներ՝ Հայաստանի տարածքում, բայց այդ ամբողջը, կրկնում եմ, եղել է ԽՍՀՄ-ի օրոք: Եթե դուք պրետենզիա եք ներկայացնում, ապա պետք է պրետենզիա ներկայացնեք իրապես ԽՍՀՄ իրավահաջորդ Ռուսաստանին, որը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 5 մշտական անդամներից մեկն է հանդիսանում, նա այդպես է իր կարգավիճակը պահպանել ու շարունակել անդամակցել: Այդ դեպքում ինչո՞ւ չեք պահանջներ ներկայացնում ՌԴ-ին՝ որպես իրավահաջորդի՝ հանձինս պուտինյան ռեժիմի: Սա վկայում է այն մասին, որ հրահանգավորված է Բաքվի ռեժիմի կողմից, որովհետեւ իրենք շատ ավելի ընդհանրական գործիքակազմ ունեն կառավարման առումով պուտինյան ռեժիմի դեմ ու իրենք մեկը մյուսի դեմ խնդիրներ չեն առաջացնի»:

Հռիփսիմե ՋԵԲԵՋՅԱՆ
Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այս հասցեով՝ https://www.aravot.am/2023/08/15/1361697/