Helsinki Citizens’ Assembly-Vanadzor

Sorry, this entry is only available in Armenian. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է ընտրական իրավունքի մասնագետ, ՀՔԱՎ ժողովրդավարական ինստիտուտների մոնիտորինգի և զեկուցման համակարգող Վարդինե Գրիգորյանը

– Տիկի՛ն Գրիգորյան, վարչապետն ապրիլի 26-ին հրաժարական է ներկայացրել, և, ըստ հաշվարկների, մայիսի 10-ին վարչապետի երկրորդ ընտրության գործընթացն է լինելու Ազգային ժողովում: Ի՞նչ եք կարծում, մինչ այդ խորհրդարանը կհասցնի՞ ընդունել Ընտրական օրենսգրքում մեծածավալ փոփոխությունների ամբողջական փաթեթը: Քաղաքական ուժերը կցուցաբերե՞ն կամք՝ ընդունելու նոր փոփոխությունները:

– Կամքի մասով չեմ կարող ասել, բայց այն, որ տեխնիկապես հնարավոր է, հաստատ է: Իրականում շատ մեծ աշխատանք է պետք կատարել, որովհետև մեկ անգամ ևս պետք է անցնել փաթեթի վրայով և տեսնել, թե ինչ առաջարկություններ կան Վենետիկի հանձնաժողովից, և որոնք այս ընթացքում չեն ինկորպորացվել, նախատեսել, եթե կա ցանկություն, քննարկումներ անել:

Այսինքն՝ կարող է խնդիր է, որ օրենսգիրքը պետք է շատ արագ ընդունվի, բայց ամեն դեպքում ես հույս ունեմ նաև, որ խորհրդարանական լսումների հնարավորություն կստեղծվի: Այսինքն՝ տեսականորեն տեսնում եմ հնարավորություն մինչև այս ամսվա վերջ կազմակերպել քննարկումներ:

– Դուք իշխանությունների մոտ փոփոխություններ կատարելու տրամադրություն տեսնո՞ւմ եք: Ո՞րն է խնդիրը, որ ընթացք չի տրվում Ընտրական օրենսգրքի գլոբալ փոփոխություններին:

– Չեմ կարծում, որ իշխանություններն են խնդիր ստեղծում այդ փոփոխությունների համար: Իմ պատկերացմամբ՝ իրականում խնդիրը Հանրապետության նախագահի մոտ է առաջանում՝ հաշվի առնելով այն, որ նախորդ փաթեթը նախագահը չստորագրեց:

Այսինքն՝ կարելի է շատ արագ ջանք թափել, շատ արագ ընդունել օրենսգիրքը, բայց փաստացի նախագահը չստորագրի, իսկ Սահմանադրությունը նախատեսում է, որ նախագահը 21 օր ունի ստորագրել-չստորագրելու համար:

Այնպես չէ, որ նախագահը առաջին օրն ասաց՝ չի ստորագրում, ու Ազգային ժողովի նախագահը կարող է հաջորդ օրը ստորագրել: Ո՛չ, Սահմանադրությամբ պահանջված 21 օրը պետք է լրանա, որից հետո միայն ԱԺ նախագահը կարող է ստորագրել օրենքը: 

– Այսինքն՝ ընտրական բարեփոխումների խոչընդոտը նախագա՞հն է:

– Այո՛, այս պահին հիմնական խոչընդոտը նա է: Նա չի ասում՝ ուղարկում եմ Սահմանադրական դատարան սահմանադրականությունը վիճարկելու, այլ պարզապես չի ստորագրում: Այս դեպքում պատասխանատվություն չվերցնելով դրա համար, այո՛, փաստացի խոչընդոտում է ընտրական բարեփոխումների իրականացումը:

– Կարո՞ղ է նախագահի այս վարքագիծը խորհրդարանում իմփիչմենթի գործընթացի սկզբնավորման հիմք լինել:

– Հնարավոր է, բայց մի տեսակ տեղին չեմ համարում: Ինձ թվում է՝ մենք բավականաչափ ներքին քաղաքական խնդիրներ ունենք, և դրան մեկն էլ ավելացնելը ավելորդ լարվածություն կարող է առաջացնել:

Ինձ թվում է՝ չարժի դրա վրա ժամանակ ծախսել, ավելի լավ է կայունությանն ուղղված գործողություններ կատարել: Ես կարծում եմ նաև, որ կարևոր է նաև այն, որ ընտրություններից հետո սահմանադրական փոփոխություններով հստակեցվեին, թե որո՛նք են նախագահի լիազորությունները: Գոնե պետք է օրինագծի ստորագրման համար տրված ժամկետը կրճատվի:

Կարծում եմ՝ անարդար է, որ, օրինակ՝ e-draft-ում օրենքի նախագիծը քննարկվում է երկու շաբաթ, իսկ նախագահի մոտ մնում է երեք շաբաթ: Այսինքն՝ օրենքի նախագիծը երբ հայտնվում է նախագահի սեղանին, ուղղակի պետք է այդքան երկար սպասի ընդամենը ստորագրման կամ ՍԴ ուղարկելուն: 

– Եթե ընդհանրացնենք Վենետիկի հանձնաժողովից ու ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ից եկած եզրակացությունը Ընտրական օրենսգրքի նախագծի մասին, ի՞նչ էին ասում միջազգային կառույցները, գո՞հ էին կատարված փոփոխություններից: 

– Մի քանի վերապահումներ ունեին, իհարկե հնարավոր չէ, որ չունենային, բայց շատ լավ, շատ դրական կարծիք էին հայտնել փաստաթղթի վերաբերյալ:

Որոշ մասնագետներ ասում են, թե ամենադրական կարծիքն էր, որ երբևէ ունեցել է Ընտրական օրենսգրքի նախագծի մասին: Եթե կհիշեք, 2018-ին Ընտրական օրենսգրքի մասին իրենց կարծիքում Վենետիկի հանձնաժողովը պարբերաբար շեշտել էր քննարկումների, խորհրդակցությունների փակ լինելը:

Կար միֆ, որ Ընտրական օրենսգրքի նախագծի շուրջ եղել է կոնսենսուս ընդդիմության և իշխանությունների միջև, բայց իրականում քաղհասարակությունը չէր մասնակցել վերջնական համաձայնագրի ստորագրմանը:

Վենետիկի հանձնաժողովը արձանագրել է, որ Ընտրական օրենսգրքի քննարկումներին շատ ժամանակ է տրամադրվել, և լայն մասնակցությունն ապահովվել է: Գործիքները, որոնք նախատեսված են Ընտրական օրենսգրքով, հիմնականում ողջունվել են: 

– Նաև կուսակցությունների ու դաշինքների համար նախատեսվող ընտրական շեմերի հետ կապված հարցն է, փաստորեն, մնացել առկախ, և եթե Ընտրական օրենսգրքի նոր փաթեթը չընդունվի, դրանք կմնան նույնը:

– Այո՛, ընտրություններին մասնակցությունն ավելի ազատականացնելու հնարավորություն ստեղծվում է այս նոր փաթեթով, որը դեռ Ազգային ժողովը չի քննարկել, և շատ հնարավոր է՝ դրանք չընդունվեն, եթե այս տեմպով շարունակվի:

Ես միանշանակ կողմ եմ, որ կուսակցությունների համար ընտրական անցողիկ շեմն իջեցվի, նույնիսկ ավելի, քան նախատեսում է գործող Ընտրական օրենսգիրքը՝ 5 տոկոս: Ինչ վերաբերում է դաշինքներին, ապա դրանց համար ընտրական անցողիկ շեմը, այո՛, պետք է բարձր լինի, քանի որ Հայաստանում դրանք երկար կյանք չեն ունենում:

Եթե մենք խոսում ենք երկրում կուսակցությունների զարգացման, քաղաքական, ծրագրային պայքարի մասին, ապա դաշինք հասկացությունը դրան դեմ է. ոչ մեկը դաշինք չի ձևավորում այն պատճառով, որ իրենց ծրագրերը մոտ են իրար: Դա ընդամենը քաղաքական հաշվարկ է՝ տվյալ քաղաքական իրավիճակից ելնելով: Կան երկրներ, որտեղ ընդհանրապես արգելված է դաշինք ձևավորելը: Դաշինքը տվյալ պահից դրդված պատեհապաշտական գործողություն է:

medialab.am